"Η πρώτη Εθνική Οργάνωσις
του Μακεδονικού Αγώνος Γευγελής"
του Ιωάννου Ξανθού Συνταξιούχου Δημοδιδασκάλου
και ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΥ
"ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΕΓΕΛΗΣ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΔΡΑΣΙΣ
ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΑΥΤΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΕΡΙΞ ΧΩΡΙΩΝ"
Θεσσαλονίκη 1954
Θεσσαλονίκη 1954
 |
Η κηδεία του Νικολάου Μπέλλη προύχοντα από τα Μικρά Λιβάδια στη Γευγελή, μετά τη δολοφονία του από τους κομιτατζήδες |
Οι κάτοικοι της περιφερείας Γευγελής και όλης της Βορείου Μακεδονίας, ως απεδείχθη ανωτέρω, ως προς το ζήτημα της Εθνικότητος, ήσαν όλοι ανεξαιρέτως Έλληνες με το γνωστόν ανάμικτον γλωσσικόν ιδίωμα και παρέμειναν ως τοιούτοι άθικτοι και συμπαγείς μέχρι του 1870, οπότε διάφοροι προπαγάνδαι διεισδύσασαι εις τα τμήματα ταύτα ήρχισαν δια δελεαστικών και παραπλανητικών μέσων να προσελκύουν κατ’ αρχάς αμορφώτους, αφελείς και πτωχούς κατοίκους. Τοιαύται προπαγάνδαι ένεφανίσθησαν εις την περιφέρειαν Γευγελής
η Ουνιτική,
η Βουλγαρική,
η Σέρβική και
η Ρουμανική.
Εκ τούτων η Σερβική ήτο ασήμαντος και ουχί επικίνδυνος, διότι η Σερβία δεν έδειξε μέγα ενδιαφέρον δια να εξαπολύση ισχυράν προπαγάνδαν και δεν είχε μεγάλας βλέψεις εις τας άλλας περιφερείας μέχρι του 1900, συνάμα δε, δεν υπήρχε Σέρβικός πληθυσμός νοτίως των Σκοπίων και εθεωρούσε τα τμήματα Μοναστηριού, Γευγελής, Δοϊράνης και Στρωμνίτσης της τότε ακεραίου Μακεδονίας, ότι ήσαν παλαιαί Ελληνικαί επαρχίαι, ως το ομολογούν οι ίδιοι οι Σέρβοι.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Βελιγραδιού ο Τσβίγιτς αναγνωρίζει, ότι ο πληθυσμός των Βορείων τμημάτων της Μακεδονίας δεν είναι Σέρβικός.
Ο Σέρβος Γεωγράφος Γεώργεβιτς εγραφε το 1919, ότι τα Βόρεια τμήματα Μακεδονίας ήσαν παλαιαί Έλληνικαί έπαρχίαι.
Ο Πρωθυπουργός της Σερβίας Πάσιτς άνεγνώριζε την ελληνικότητα των Βορείων τμημάτων της Μακεδονίας, και ως έκ τούτου έδειξε μεγάλην υποχωρητικότητα δια την παραχώρησιν των περιοχών Μοναστηριού, Γευγελής και Στρωμνίτσης εις την Ελλάδα.
Η συμφωνία Σερβίας και Βουλγαρίας, η γενομένη εις το Νίς (Νίσσα) της Σερβίας τον Μάρτιον του 1902, περί διανομής της Μακεδονίας δεν έτηρήθη, διότι η μεν Σερβία έζήτει καθορισμόν ζώνης έπιρροής προοριζομένης δια τον εαυτόν της, η δέ Βουλγαρία εζήτει ακεραιότητα της Μακεδονίας δια τον εαυτόν της.
Ο Γάλλος Σαιζών, ο όποιος ήτο Αξιωματικός της Ανατολικής Στρατιάς, έλεγεν, ότι κανείς δεν έσκέφθη να δώση Σερβικόν χαρακτήρα εις τα Βόρεια τμήματα της Μακεδονίας.
Την Ελληνικότητα της Μακεδονίας την έπιβεβαίωσε δημοσία και ο τέως πρωθυπουργός της Βουλγαρίας ο Πετκώφ ο όποιος μέσα εις την βουλήν της Σόφιας έφώναξε.
«Τί είδους όμογενείς μας είναι αύτοί οι της Μακεδονίας, πού δεν έχουν, ουτε βουλγαρικήν έθνικήν συνείδησιν, ουτε και βουλγαρικόν χαρακτήρα;
Καί πώς θα κατορθώσωμεν να τους κάμωμεν να άποκτήσουν βουλγαρικήν συνείδησιν;»
Κατόπιν τούτου ο Πετκώφ έδολοφονήθη.
Η Σερβική προπαγάνδα βλέπουσα την πρόοδον της βουλγαρικής τοιαύτης, εξαπέστειλε και αυτή τους πράκτοράς της εις την περιφέρειαν Γευγελής περί το 1895, οι όποιοι επέτυχον να προσελκύσουν μερικούς δυσηρεστημένους Έλληνας προς τους δημογέροντας της Ελληνικής Κοινότητος Γευγελής και τοιουτοτρόπως κατώρθωσε να σχηματίση σερβικήν Κοινότητα 10-15 οικογενειών και να ίδρύση σχολείον με 20-25 μαθητάς, με δύο διδασκάλους και μίαν διδασκάλισσαν.
Η Ρουμανική προπαγάνδα η οποία ενεφανίσθη ταυτοχρόνως με την σερβικήν τοιαύτην, εντός της Γευγελής δεν ηδυνήθη να δείξη σημεία ζωής και περιωρίσθη εις μίαν και μόνην οικογένειαν. Αι σερβικαί οικογένειαι και η Ρουμανική εκκλησιάζοντο εις τας Ελληνικάς έκκλησίας.
Η Ρουμανική προπαγάνδα άνέπτυξε ζωηροτάτην δράσιν εις τα βλαχόφωνα χωρία
Μεγάλα Λειβάδια, όπου υπήρχε και σχολείον ρουμανικόν,
Αρχάγγελον (Όσιανην),
Σκρά (Λούμνιταν),
Κούπαν,
Λαγκαδιάν (Λούγουντσαν),
η οποία κατ’ άρχάς δια δελεαστικών μέσων και λόγω της βλαχικής γλώσσης κατώρθωσε να προσελκύση άθώους απλοϊκούς κατοίκους και να σχηματίση βλαχικήν κοινότητα εξ 8-10 οικογενειών.
Αργότερον όπως κατώρθωσε να προσέλκυση ή μάλλον να εκβιάση και άλλας οικογενείας και να εξαπλώση τους πλοκάμους της και εις τα ανωτέρω βλαχόφωνα χωρία,
διότι από το 1903 συνεμάχησε και συνέπραξε μετά των Βουλγάρων κομιτατζήδων προς εξόντωσιν του ελληνισμού.
Ως πρώτη πρώτη προπαγάνδα εις την περιφέρειαν Γευγελής ένεφανίσθη μετά τον Κριμαϊκόν πόλεμον ήτοι μετά το 1880
η Ουνιτική, η όποια ιδρύσασα έκκλησίας εις Γευγελήν, Είδομένην (Σέχοβον) και εις το άπόκεντρον και όρεινόν χωρίον Πάλιουρτσα πλησίον της Βογδάντσης και περί τας τέσσαρας ώρας άπέχον της Γευγελής, έγκατέστησεν εις ταύτας καλογραιάς είδικώτατα έκπεπαιδευμένας εις ιατρικούς κλάδους, ως παθολογικόν, ώτολαρυγγικόν, όδοντολογικόν, όφθαλμολογικόν και μαιευτικόν άκόμη.
Αυται έπωφελούμεναι τότε έκ της έλλείψεως ιατρών (καί άν ύπήρχον ήσαν έλάχιστοι και άνεπαρκείς δια τας άνάγκας ολοκλήρου περιφερείας και την περίθαλψιν τοσούτου πληθυσμου) έγένοντο η κολυμβήθρα του Σιλωάμ, άφου μάλιστα και η ιατρική περίθαλψις και τα φάρμακα παρείχοντο δωρεάν και παρουσιάζοντο ως δήθεν κινούμεναι άπό φιλανθρωπικούς σκοπούς, κατά βάθος όπως και εις την πραγματικότητα δολίους και σατανικούς.
Μέ τα δελεαστικά ταυτα μέσα οι άφελεις και άθώοι κάτοικοι των χωρίων έρχόμενοι εις συχνήν έπαφήν μετά των εν λόγω καλογραιών και των προπαγανδιστικών πρακτόρων, συνήπταν φιλικάς σχέσεις μετ’ αύτών, αί όποίαι σύν τώ χρόνω άνεπτύσσοντο και έγίνοντο στενώτεραι και ισχυρότεροι και εν τέλει οι χωρικοί αύτοί κατηχούμενοι και καθοδηγούμενοι καταλλήλως και φανατιζόμενοι άπετέλουν πλέον μέλη της αύτής ιδεολογίας.
Εις τα δελεαστικά ταυτα μέσα των Ούνιτών οι Έλληνες της περιφερείας Γευγελής αντετάχθησαν σθεναρώς ουδεμίαν σημασίαν δώσαντες δι’ όσα προσεφέροντο.
Διά τούτο η προπαγάνδα αυτη ήναγκάσθη να κλείση τας πύλας των κέντρων τούτων, τας όποίας όπως έπέπρωτο ν΄ άνοίξη άλλη προπαγάνδα τολμηροτέρα, συνάμα δέ και έπικινδυνωδεστέρα, η βουλγαρική, η όποια άργότερον κατέστησε τα κέντρα ταύτα φωλέας των κομιτατζήδων.
Η βουλγαρική προπαγάνδα καθώς και η σερβική απετάθησαν κατά πρώτον εις τον Χρήστον Δέλλιου (η Ζαχαροπλάστην ως εκ του επαγγέλματος του ή και Σεκερτζής τουρκιστί) προς τον όποιον προσεφέρθησαν μεγάλα χρηματικά ποσά δια να ένταχθη εις τας προπαγάνδας των, ούτος όπως ήρνήθη να δεχθη τας γενναίας αυτάς χρηματικάς προσφοράς.
Ο πρόεδρος της εν Γευγελή βουλγαρικής προπαγάνδας, ο Λάζαρ. Δερμεντζής και ο γραμματεύς αυτού ο Θωμάς Μπαγιαλτσαλής έκάλεσαν τον Χρησ. Δέλλιου (Ζαχαροπλάστην) το 1901 και του έπρότειναν να τον καταστήσουν μέλος της προπαγάνδας των και μάλιστα να τον κάμουν και άντιπρόεδρον αυτής.
Εις έρώτησιν αύτου «ποιον σκοπόν θα έπιδιώξη η συνεργασία αυτη;» του έδόθη η άπάντησις, ότι θα είναι έναντίον των τούρκων. Εντός έλαχίστων ήμερών όπως άντιληφθείς ότι αί ένέργειαί των έστρέφοντο μάλλον έναντίον του ελληνικού στοιχείου, ήρνήθη να δεχθή άξιώματα και άπήντησε ότι δεν δύναται να συνεργασθή με δόλιας οργανώσεις. Έσκέφθη όπως και άπεφάσισε να όργανώση Έλληνικήν Φιλικήν Εταιρείαν.
Η βουλγαρική προπαγάνδα κατ’ άρχάς ήκολούθησε την αυτήν τακτικήν, τας αυτάς μεθόδους, το αυτό πρόγραμμα και τα αύτά δελεαστικά μέσα, χορηγούσα δωρεάν βιβλία και γραφίκήν υλην, υποδήματα και ενδύματα εις μαθητάς και χρηματικάς βοήθειας εις άπορους οίκογενείας, έπί πλέον δέ μετεχειρίσθη και κεκαλυμμένον δελεαστικόν παιδομάζωμα.
Διότι πράκτορες Βούλγαροι διατρέχοντες τα χωρία, έθήρευον και δια δολίου τρόπου παρελάμβανον ορφανά και πτωχά παιδιά ως και τέκνα άπλοϊκών και αθώων χωρικών, τα όποία έξεπαίδευον δωρεάν εις ορφανοτροφεία και διδασκαλεία της Σόφιας, όπου τα έφανάτιζον κατά τοιουτον τρόπον,
ώστε κατόπιν έγένοντο οι πλέον φανατικώτεροι διώκται τού έλληνισμου, ως νέοι Γενίτσαροι.
Τούς τοιουτοτρόπως έκπαιδευθέντας εις βουλγαροδιδασκάλους η προπαγάνδα έξαπέλυεν εις τας πατρίδας των, όπου άνενοχλήτως έπεδίδοντο εις το προπαγανδιστικόν εργον των μεταξύ των συγγενών και συγχωριανών των.
Η βουλγαρική προπαγάνδα ήρχισε τον προσηλυτισμόν εχουσα ως μοναδικόν τεκμήριον της βουλγαρικής καταγωγής των κατοίκων το άνάμικτον γλωσσικόν ιδίωμα.
’Άλλη άφορμή, η όποια άργότερον παρουσίασεν εύνοϊκόν έδαφος διαιρέσεως των κατοίκων, ύπήρξεν, αί τραχείαι και φανατικοί διενέξεις και φιλοδοξίαι κατοίκων εξ αιτίας κοινοτικών, σχολικών και έκκλησιαστικών ζητημάτων, διότι έάν κανείς δεν έπετύγχανε να καταλάβη θέσιν τινά εις κοινοτικά η έκκλησιαστικά ζητήματα εις πείσμα άπεσκίρτα και έγίνετο Βούλγαρος, όπότε παρεχωρείτο η θέσις αύτη υπό της προπαγάνδας προθυμότατα και πανηγυρικώτατα, εις την βουλγαρικήν κοινότητα.
Τοιουτοτρόπως μέχρι του 1880 εις Γευγελήν
δεν υπήρχεν ούδείς Βούλγαρος,
ως τούτο έβεβαίουν οι σεβάσμιοι γέροντες κατά τα μετά το 1890 ετη,
άλλ’ ούτε και ζήτημα βουλγαρικόν ύπήρχε.
Άπό της ως άνω χρονολογίας έσχηματίσθη μικρά βουλγαρική κοινότης, η όποια ίδρυσε βουλγαρικόν σχολείον, το όποιον η βουλγαρική προπαγάνδα δια να έπιτύχη τους σκοπούς της δεν έφείσθη χρημάτων να πλουτίση με δια φορα και άφθονα έποπτικά μέσα διδασκαλίας.
Τό σχολείον τούτο ηρχισε την λειτουργίαν κατ’άρχάς μεν με έλαχίστους μαθητάς, άργότερον δέ με περισσοτέρους. Προσείλκυσε δέ αύτούς η προπαγάνδα με δελεαστικά μέσα ήτοι δωρεάν βιβλία, γραφικήν ύλην, ύποδήματα, ένδύματα κ.τ.λ.
Εις το σχολείον οι Βούλγαροι διδάσκαλοι έδίδασκον εις τους μαθητάς των (χωρίς να έντρέπωνται τους διεθνείς ιστορικούς) ότι ο Μέγας Αλέξανδρος ήτο Βούλγαρος,
ως έπίσης και αύτοί οι ήρωες της ελληνικής μυθολογίας ητοι
ο Άχιλλεύς, ο Ηρακλής ο θησεύς, ο Ίάσων κ. ά.
Ενθυμούμαι δέ καλώς, ότι οι Βούλγαροι συγχωριανοί μου μαθηταί μοί έπιδείκνυον το βιβλίον της ιστορίας των,
εις το όποιον είχον τας εικόνας των εν λόγω ηρώων.
Έξ αιτίας ένός τοιούτου τερατολογήματος το 1904 εις το καφενείον του χωρίου Άδένδρου (Κιρτζιλάρ) έχρειάσθη έπέμβασις κατοίκων παρευρεθέντων εις το καφενείον τούτο προς άπομάκρυνσιν ένός βουλγαροδιδασκάλου, τον όποιον παρ’ όλίγον θα τον άφινα νεκρόν δι’ ένός καθίσματος, διότι παρεποίει και έπλαστογράφει την Ιστορίαν και έπροπαγάνδιζεν, ότι η Μακεδονία είναι βουλγαρική και ότι και ο Μέγ. Αλέξανδρος ήτο Βούλγαρος.
Μέ τοιαυτα και πολλά άλλα παραπειστικά μέσα κατώρθωσεν η προπαγάνδα να προσελκύση άρκετούς άφελείς κατοίκους και εις τα πέριξ χωρία.
Άπό το ετος όπως 1897, ήτοι από τον άτυχή Έλληνοτουρκικόν πόλεμον και έντευθεν, αί άποσκιρτήσεις έγένοντο πολυπληθέστεροι, καθόσον οι τούρκοι λόγω του ως άνω πολέμου, μένεα πνέοντες έναντίον του Ελληνικού στοιχείου, διέκειντο δυσμενώς μποϊκοταρίζοντες και πιέζοντες αύτό.
Διά τους λόγους αύτούς η βουλγαρική προπαγάνδα δεν ήρκέσθη πλέον εις τα δελεαστικά μέσα και εις την σιωπηράν προπαγανδιστικήν έργασίαν, διότι έβιάζετο να έκβουλγαρίση το ταχύτερον τον Έλληνικόν πληθυσμόν, δια τούτο έμηχανεύθη να μεταχειρισθή πιεστικά και βίαια μέσα, και, έάν έπετύγχανε τούτο, τότε και όλοι οι κάτοικοι των πέριξ χωρίων θα έξεβουλγαρίζοντο άνευ πολλών κόπων και θυσιών.
Τον σκοπόν τούτον ένίσχυσε και το γεγονός, ότι η Ελλάς ένεκα της άστοχου τότε και άδιαφόρου πολιτικής εις το Μακεδονικόν ζήτημα, έθεωρήθη άνίσχυρου να προστατεύση τον Έλληνικόν πληθυσμόν της Μακεδονίας άπό την τουρκικήν τότε τυραννίαν και δια τούτο πολλοί εστρεψαν τας έλπίδας των προς τους Βουλγάρους και την όπισθεν αύτών Ρωσσίαν, ως μόνην ίκανήν να δώση την έλευθερίαν εις τον καταπιεζόμενον Ελληνισμόν.
Τούτο κατανοήσασα καλώς η βουλγαρική προπαγάνδα και εύρουσα εύνοϊκόν πεδίον δράσεως, ήρχισε να έργάζηται έντατικώς κατά δόλιον τρόπον και να λέγη
« έλατε να συνεργασθώμεν 'Έλληνες και Βούλγαροι μαζύ, δια να διώξωμεν εύκολώτερον και γρηγορώτερον τους Τούρκους άπό την Μακεδονίαν με την βοήθειαν της Ρωσσίας και να έλευθερωθώμεν ».
Οι 'Έλληνες αν και ποθούσαν και λαχταρούσαν έλευθερίαν, έντούτοις σκεπτόμενοι και συναισθανόμενοι ως 'Έλληνες ήρώτων τους προπαγανδιστάς και ελεγον :
« Καλά να συνεργασθώμεν, άλλα μετά την άπελευθέρωσίν μας, ποιος θα διοίκηση την Μακεδονίαν, η Ελλάς η η βουλγαρία; ».
Οι προπαγανδισταί τότε, έκτος του άπατηλου κηρύγματος
« θα έργασθώμεν οι Μακεδόνες δια την Μακεδονίαν », έδιδον και την έξής άνόητον μέν, άλλά πονηράν άπάντησιν « ας σκοτώσωμεν ήμεις την άρκούδα και δια το μοίρασμα του δέρματος είναι ευκολον ».
'Ένεκα των άνωτέρω η βουλγαρική προπαγάνδα βλέπουσα την άπροθυμίαν και την διστακτικότητα των Ελλήνων εις συνεργασίαν, άπεφάσισε και εθεσεν εις ένέργειαν και έφαρμογήν άγριας και τρομακτικός μεθόδους έναντίον των Ελλήνων.
Άφου μάλιστα κατενόησεν, ότι δια των δελεαστικών μέσων και της σιωπηράς προπαγανδιστικής έργασίας άπέβαινε ματαία η προσπάθεια προς έκβουλγαρισμόν του Ελληνικού πληθυσμού, ο Πρόεδρος του εν Σόφια ίδρυθέντος περιβοήτου βουλγαρικού κομιτάτου εν τη άπελπισία του άγανακτήσας έβροντοφώνησε
«'Όσοι δεν είναι Βούλγαροι εις την Μακεδονίαν, δεν έχουν κανένα λόγον να ζήσουν. Καί δια να έκδιωχθουν οι πάνοπλοι τουρκοι, πρέπει να έξοντωθή ο άοπλος Ελληνισμός αυτής».
Κατόπιν τούτου το 1899 έξαπέλυσεν η Βουλγαρία τους αίμοβόρους κομιτζήδες, οι όποιοι άπέβησαν το φόβητρον των εν Μακεδονία Ελλήνων.
Τότε και οι Βούλγαροι της Γευγελής έσχημάτισαν συμμορίαν κομιτατζήδων προς έκφοβισμόν και τρομοκράτησιν των Ελλήνων Γευγελής και των πέριξ χωρίων.
Πρώτοι κομιτατζήδες της συμμορίας ταύτης ήσαν οι έξής.
Ο εξ Είδομένης (Σεχόβου) καταγόμενος ύπότροφος δέ της ούνιτοβουλγαρικής σχολής Κιλκισίου και εις Σόφιαν έκπαιδευθείς
Άργύριος Μανασής βουλγαροδιδάσκαλος και διευθυντής της βουλγαρικής σχολής Γευγελής, άργότερον δέ κομιτατζής και τέλος Βοεβόδας, άρχηγός συμμορίας.
Ο έκ του ίδίου χωρίου καταγόμενος και εις Σόφιαν έκπαιδευθείς βουλγαροδιδάσκαλος Γρηγόριος Τότες, κομιτατζής και άργότερον βοεβόδας.
Οι έκ Γευγελής Χρησ. ’Άγκο, Χρησ. Ούζούν Νικόλα, Σάββας Γιώσεφ, Ζαφείρ Ζαφείρωφ και άλλοι έκ διαφόρων χωρίων.
Βοεβόδας Ivanco Karasulijata
Иванчо Карасулията
Τό 1900 και 1901 έσχηματίσθησαν και άλλαι πέντε συμμορίαι
του Γιοβάν καπετάν Καρασουλή, Άποστόλ βοεβόδα,
Ίτσιο Γιούψε, Τίμτσε, Χρησ. Ουρούμ Στόϊκο έκ Μαρζέντσης,
και του Ντάνεφ, το πρώτον έμφανισθέντος εις την περιφέρειαν Γευγελής.
Οι κομιτατζήδες ουτοι κατ’ άρχάς περιωρίσθησαν μόνον εις έκφοβισμόν και τρομοκράτησιν των Ελλήνων της Γευγελής.
Κρυπτόμενοι δέ έντός της πόλεως, έξήρχοντο την νύκτα εις τους δρόμους και τας συνοικίας αύτής, έπετίθεντο κατά των άνυπόπτων Ελλήνων, τους όποιους έτρομοκράτουν δια του ξίφους και του περιστρόφου και έξεβίαζον αύτούς έπί ποινή θανάτου να ύποβάλουν αιτησιν εις την Ύποδιοίκησιν (Καϊμακαμλίκι) Γευγελής δια της όποίας να δηλώνουν, ότι εις το έξής θα είναι Βούλγαροι.
Οσοι συλλαμβανόμενοι Έλληνες ήσαν ησύχου χαρακτήρος έκ φόβου έδέχοντο ν΄ άσπασθώσι τόν βουλγαρισμόν (ούχί όπως ένδομύχως), παρελαμβάνοντο και ώδηγουντο εις τινα βουλγαρικήν οικίαν, όπου έξηναγκάζοντο να όρκισθώσιν έπί του περιστρόφου και της σπάθης, ότι εις το έξής θα είναι πιστοί Βούλγαροι, ότι δεν θα προδίδωσι τα μυστικά της δράσεως των κομιτατζήδων, ότι θα μισούν τους "Ελληνας και τους Τούρκους και ότι άν τυχόν άποπειραθώσι να έπανέλθουν εις τόν Ελληνισμόν, ο θάνατός των θα είναι δια του δπλου και της σπάθης.
Έάν δέ οι συλλαμβανόμενοι 'Έλληνες ήσαν τολμηροί και με σταθερόν και άκλόνητον Έλληνικόν φρόνημα και έδυστρόπουν και δεν εδιδον εύνοϊκήν άπάντησιν, τότε κατά πρώτον έκακοποιουντο και έάν και μετά ταυτα ένέμενον εις την ιδεολογίαν των έδολοφονούντο.
Πρός τρομοκράτησιν του Ελληνικού πληθυσμου της Μακεδονίας άφ’ένός, και, άφ’έτέρου, δια να παρουσιάσουν αύτήν εις την Εύρώπην ως έπαναστατημένην, προέβησαν οι κομιτατζήδες και εις δυναμιτιστικάς άνατινάξεις γεφυρών, αμαξοστοιχιών και διαφόρων δημοσίων τουρκικών κτιρίων.
Ίνα δέ τρομοκρατηθή και ο Ελληνικός πληθυσμός της Γευγελής και των πέριξ χωρίων, μία τοιαύτη άνατίναξις έγένετο εις μικράν γέφυραν της σιδηροδρομικής γραμμής μεταξύ Γευγελής και Μαρζέντσης το 1903.
Δράσται της δυναμιτιστικής ταύτης άνατινάξεως ήσαν οι έκ του Βορρά και εις άπόστασιν
είκοσι λεπτών της ώρας της Γευγελής κειμένου χωρίου Μαρζέντσα και εις Σόφιαν έκπαιδευθέντες βουλγαροδιδάσκαλοι Χρησ. Ούρούμ Στόικου και Χρησ. Μέντσε και άπό της ημέρας έκείνης κομιτατζήδες.
Δευτέρα δυναμιτιστική άνατίναξις έγένετο δια τον αυτόν ως άνωτέρω σκοπόν το 1904 έντός βαγονιού της εξ Εύρώπης προς Θεσσαλονίκην κατερχομένης αμαξοστοιχίας και ολίγον τι μετά την άναχώρησιν ταύτης έκ του σιδηροδρομικού στάθμου Γευγελής, και τούτο λόγω κακού ύπολογισμου της εις τον σιδηροδρομικόν σταθμόν Ούδόβου (Στρωμνίτσης) τοποθετηθείσης έντός ξυλίνου κιβωτίου ώρολογιακής βόμβας, η οποία έπρόκειτο να έκραγή κατά την εις τον σιδηροδρομικόν σταθμόν Γευγελής στάθμευσιν της άμαξοστοιχίας, έπί της όποίας είχε τοποθετηθή η εν λόγω βόμβα, οπότε θα έπροξενουντο πολλοί θάνατοι και τραυματισμοί εις τους κατά το σύνηθες άνυπόπτως περίεργαζομένους τους έπιβάτας του συρμού.
Δέον να σημειωθή ένταυθα, ότι κατά την ήμέραν έκείνην παρετηρήθη, ότι Βούλγαροι της Γευγελής δεν είχον προσέλθει εις τον σταθμόν έκείνο το άπόγευμα και όσοι είχον προσέλθει παρέμειναν εις τα εκτός του στάθμου και εις μικράν άπόστασιν αύτου εύρισκόμενα καφενεία. Έκ τούτου καταφαίνεται ότι καταλλήλως θα είχον προειδοποιηθή έπί του προκειμένου.
Ώς δρασται της δυναμιτιστικής ταύτης άνατινάξεως συνελήφθησαν δύο φανατικοί Βούλγαροι εξ Ούδόβου, οι όποιοι έξετελέσθησαν δια του δια της άγχόνης θανάτου εις Γευγελήν πλησίον του στάθμου, όπου έγένετο η άνατίναξις προς παραδειγματισμόν.
Προ της έκτελέσεως εις μάτην παρεκάλει αύτούς ο ’Έλλην άρχιμανδρίτης, εις τον όποιον αί τουρκικαί άρχαί είχον άναθέσει να κοινωνήση αύτούς δια των άχράντων μυστηρίων, ούτοι ήρνήθησαν να δεχθώσι να τους κοινωνήση Έλλην ιερωμένος.
Οι κομιτατζήδες ημέρα τη ημέρα έγένοντο πιεστικώτεροι, έπιφοβώτεροι και τρομακτικώτεροι, καθημερινώς προβαίνοντες εις άκατονόμαστα, βάρβαρα και άπάνθρωπα κακουργήματα, ως εις πυρπολήσεις οικιών και σιτηρών, εις σφαγήν μικρών και μεγάλων ζώων, εις καταστροφήν άμπέλων, μωρεοδένδρων καί λαχανικών και εις καταστροφήν παντός Αντικειμένου άνήκοντος εις "Ελληνας.
Προ του βαρβάρου κομιτατζή ούδέν έλληνικόν πράγμα έστέκετο ορθιον.
Αύτά όπως τα κακουργήματα δεν έκόρεσαν την βάρβαρον ψυχήν των κομιτατζήδων, οι όποιοι ένόμιζον, ότι με τας ζημίας και τας καταστροφάς αυτάς οι "Ελληνες θα έξηναγκάζοντο να ύποταχθουν και να καμφθη η γρανιτώδης έλληνική των ψυχή και τοιουτοτρόπως θα ήσπάζοντο τον βουλγαρισμόν. Άλλ΄ όλα τα πιεστικά αυτά μέσα άπέβησαν εις μάτην.
Οι κομιτατζήδες προς κέντρα έλάκτιζον, διότι οι ‘Έλληνες της περιφερείας Γευγελής, όσον περισσότερον κατεπιέζοντο, τόσον περισσότερον έφανατίζοντο και έξωργίζοντο.
Καί εις τα άνωτέρω άκόμη κακουργήματα δεν ήρκέσθησαν τα τέρατα ταύτα της φύσεως, οι καννίβαλοι αυτοί της Ευρώπης, αυτοί οι όποιοι έθεώρουν τον έαυτόν των ως τον πλέον πεπολιτισμένον λαόν της Εύρώπης, άλλ’ η ψυχή των έδίψα και αϊματα, δια τούτο καθημερινώς προέβαινον εις άφαντάστους θηριωδίας δολοφονουντες, καίοντες, σφάζοντες δια μαχαίρας, πελέκεως και άλλων φονικών οργάνων ιερείς, διδασκάλους, ιατρούς, προκρίτους και άλλους ένθουσιώδεις 'Έλληνας, κατασφάζοντες ολοκλήρους οίκογενείας, ξεκοιλιάζοντες γυναίκας και βρέφη άκόμη, κατά τον πλέον σατανικόν τρόπον, έπινοουντες καθημερινώς και νέας μεθόδους βασανιστηρίων.
Η ιερά έξέτασις ώχριά προ των κακουργημάτων και βασανιστηρίων των κακούργων αυτών.
Οι κομιτατζήδες δια να πλουτίσουν τα βαλάντιά των, πλήν των τακτικών ύποχρεωτικών εισπράξεων, τας όποίας εκαμνον μεταξύ των Βουγάρων, έξεβίαζον και ‘Έλληνας πλουσίους άπό τους όποιους ζητούσαν γενναία ποσά.
Τούτο άποδεικνύεται και έκ της έξής έπιστολής του Άποστόλ βοεδόδα προς τον έκ Πάσιανης Μεγάλων Λειβαδιών κτηνοτρόφον.
Αρχάγγελον (Όσιανην),
Σκρά (Λούμνιταν),
Κούπαν,
Λαγκαδιάν (Λούγουντσαν),
η οποία κατ’ άρχάς δια δελεαστικών μέσων και λόγω της βλαχικής γλώσσης κατώρθωσε να προσελκύση άθώους απλοϊκούς κατοίκους και να σχηματίση βλαχικήν κοινότητα εξ 8-10 οικογενειών.
Αργότερον όπως κατώρθωσε να προσέλκυση ή μάλλον να εκβιάση και άλλας οικογενείας και να εξαπλώση τους πλοκάμους της και εις τα ανωτέρω βλαχόφωνα χωρία,
διότι από το 1903 συνεμάχησε και συνέπραξε μετά των Βουλγάρων κομιτατζήδων προς εξόντωσιν του ελληνισμού.
Ως πρώτη πρώτη προπαγάνδα εις την περιφέρειαν Γευγελής ένεφανίσθη μετά τον Κριμαϊκόν πόλεμον ήτοι μετά το 1880
η Ουνιτική, η όποια ιδρύσασα έκκλησίας εις Γευγελήν, Είδομένην (Σέχοβον) και εις το άπόκεντρον και όρεινόν χωρίον Πάλιουρτσα πλησίον της Βογδάντσης και περί τας τέσσαρας ώρας άπέχον της Γευγελής, έγκατέστησεν εις ταύτας καλογραιάς είδικώτατα έκπεπαιδευμένας εις ιατρικούς κλάδους, ως παθολογικόν, ώτολαρυγγικόν, όδοντολογικόν, όφθαλμολογικόν και μαιευτικόν άκόμη.
Αυται έπωφελούμεναι τότε έκ της έλλείψεως ιατρών (καί άν ύπήρχον ήσαν έλάχιστοι και άνεπαρκείς δια τας άνάγκας ολοκλήρου περιφερείας και την περίθαλψιν τοσούτου πληθυσμου) έγένοντο η κολυμβήθρα του Σιλωάμ, άφου μάλιστα και η ιατρική περίθαλψις και τα φάρμακα παρείχοντο δωρεάν και παρουσιάζοντο ως δήθεν κινούμεναι άπό φιλανθρωπικούς σκοπούς, κατά βάθος όπως και εις την πραγματικότητα δολίους και σατανικούς.
Μέ τα δελεαστικά ταυτα μέσα οι άφελεις και άθώοι κάτοικοι των χωρίων έρχόμενοι εις συχνήν έπαφήν μετά των εν λόγω καλογραιών και των προπαγανδιστικών πρακτόρων, συνήπταν φιλικάς σχέσεις μετ’ αύτών, αί όποίαι σύν τώ χρόνω άνεπτύσσοντο και έγίνοντο στενώτεραι και ισχυρότεροι και εν τέλει οι χωρικοί αύτοί κατηχούμενοι και καθοδηγούμενοι καταλλήλως και φανατιζόμενοι άπετέλουν πλέον μέλη της αύτής ιδεολογίας.
Εις τα δελεαστικά ταυτα μέσα των Ούνιτών οι Έλληνες της περιφερείας Γευγελής αντετάχθησαν σθεναρώς ουδεμίαν σημασίαν δώσαντες δι’ όσα προσεφέροντο.
Διά τούτο η προπαγάνδα αυτη ήναγκάσθη να κλείση τας πύλας των κέντρων τούτων, τας όποίας όπως έπέπρωτο ν΄ άνοίξη άλλη προπαγάνδα τολμηροτέρα, συνάμα δέ και έπικινδυνωδεστέρα, η βουλγαρική, η όποια άργότερον κατέστησε τα κέντρα ταύτα φωλέας των κομιτατζήδων.
Η βουλγαρική προπαγάνδα καθώς και η σερβική απετάθησαν κατά πρώτον εις τον Χρήστον Δέλλιου (η Ζαχαροπλάστην ως εκ του επαγγέλματος του ή και Σεκερτζής τουρκιστί) προς τον όποιον προσεφέρθησαν μεγάλα χρηματικά ποσά δια να ένταχθη εις τας προπαγάνδας των, ούτος όπως ήρνήθη να δεχθη τας γενναίας αυτάς χρηματικάς προσφοράς.
Ο πρόεδρος της εν Γευγελή βουλγαρικής προπαγάνδας, ο Λάζαρ. Δερμεντζής και ο γραμματεύς αυτού ο Θωμάς Μπαγιαλτσαλής έκάλεσαν τον Χρησ. Δέλλιου (Ζαχαροπλάστην) το 1901 και του έπρότειναν να τον καταστήσουν μέλος της προπαγάνδας των και μάλιστα να τον κάμουν και άντιπρόεδρον αυτής.
Εις έρώτησιν αύτου «ποιον σκοπόν θα έπιδιώξη η συνεργασία αυτη;» του έδόθη η άπάντησις, ότι θα είναι έναντίον των τούρκων. Εντός έλαχίστων ήμερών όπως άντιληφθείς ότι αί ένέργειαί των έστρέφοντο μάλλον έναντίον του ελληνικού στοιχείου, ήρνήθη να δεχθή άξιώματα και άπήντησε ότι δεν δύναται να συνεργασθή με δόλιας οργανώσεις. Έσκέφθη όπως και άπεφάσισε να όργανώση Έλληνικήν Φιλικήν Εταιρείαν.
Η βουλγαρική προπαγάνδα κατ’ άρχάς ήκολούθησε την αυτήν τακτικήν, τας αυτάς μεθόδους, το αυτό πρόγραμμα και τα αύτά δελεαστικά μέσα, χορηγούσα δωρεάν βιβλία και γραφίκήν υλην, υποδήματα και ενδύματα εις μαθητάς και χρηματικάς βοήθειας εις άπορους οίκογενείας, έπί πλέον δέ μετεχειρίσθη και κεκαλυμμένον δελεαστικόν παιδομάζωμα.
Διότι πράκτορες Βούλγαροι διατρέχοντες τα χωρία, έθήρευον και δια δολίου τρόπου παρελάμβανον ορφανά και πτωχά παιδιά ως και τέκνα άπλοϊκών και αθώων χωρικών, τα όποία έξεπαίδευον δωρεάν εις ορφανοτροφεία και διδασκαλεία της Σόφιας, όπου τα έφανάτιζον κατά τοιουτον τρόπον,
ώστε κατόπιν έγένοντο οι πλέον φανατικώτεροι διώκται τού έλληνισμου, ως νέοι Γενίτσαροι.
Τούς τοιουτοτρόπως έκπαιδευθέντας εις βουλγαροδιδασκάλους η προπαγάνδα έξαπέλυεν εις τας πατρίδας των, όπου άνενοχλήτως έπεδίδοντο εις το προπαγανδιστικόν εργον των μεταξύ των συγγενών και συγχωριανών των.
Η βουλγαρική προπαγάνδα ήρχισε τον προσηλυτισμόν εχουσα ως μοναδικόν τεκμήριον της βουλγαρικής καταγωγής των κατοίκων το άνάμικτον γλωσσικόν ιδίωμα.
’Άλλη άφορμή, η όποια άργότερον παρουσίασεν εύνοϊκόν έδαφος διαιρέσεως των κατοίκων, ύπήρξεν, αί τραχείαι και φανατικοί διενέξεις και φιλοδοξίαι κατοίκων εξ αιτίας κοινοτικών, σχολικών και έκκλησιαστικών ζητημάτων, διότι έάν κανείς δεν έπετύγχανε να καταλάβη θέσιν τινά εις κοινοτικά η έκκλησιαστικά ζητήματα εις πείσμα άπεσκίρτα και έγίνετο Βούλγαρος, όπότε παρεχωρείτο η θέσις αύτη υπό της προπαγάνδας προθυμότατα και πανηγυρικώτατα, εις την βουλγαρικήν κοινότητα.
Τοιουτοτρόπως μέχρι του 1880 εις Γευγελήν
δεν υπήρχεν ούδείς Βούλγαρος,
ως τούτο έβεβαίουν οι σεβάσμιοι γέροντες κατά τα μετά το 1890 ετη,
άλλ’ ούτε και ζήτημα βουλγαρικόν ύπήρχε.
Άπό της ως άνω χρονολογίας έσχηματίσθη μικρά βουλγαρική κοινότης, η όποια ίδρυσε βουλγαρικόν σχολείον, το όποιον η βουλγαρική προπαγάνδα δια να έπιτύχη τους σκοπούς της δεν έφείσθη χρημάτων να πλουτίση με δια φορα και άφθονα έποπτικά μέσα διδασκαλίας.
Τό σχολείον τούτο ηρχισε την λειτουργίαν κατ’άρχάς μεν με έλαχίστους μαθητάς, άργότερον δέ με περισσοτέρους. Προσείλκυσε δέ αύτούς η προπαγάνδα με δελεαστικά μέσα ήτοι δωρεάν βιβλία, γραφικήν ύλην, ύποδήματα, ένδύματα κ.τ.λ.
Εις το σχολείον οι Βούλγαροι διδάσκαλοι έδίδασκον εις τους μαθητάς των (χωρίς να έντρέπωνται τους διεθνείς ιστορικούς) ότι ο Μέγας Αλέξανδρος ήτο Βούλγαρος,
ως έπίσης και αύτοί οι ήρωες της ελληνικής μυθολογίας ητοι
ο Άχιλλεύς, ο Ηρακλής ο θησεύς, ο Ίάσων κ. ά.
Ενθυμούμαι δέ καλώς, ότι οι Βούλγαροι συγχωριανοί μου μαθηταί μοί έπιδείκνυον το βιβλίον της ιστορίας των,
εις το όποιον είχον τας εικόνας των εν λόγω ηρώων.
Έξ αιτίας ένός τοιούτου τερατολογήματος το 1904 εις το καφενείον του χωρίου Άδένδρου (Κιρτζιλάρ) έχρειάσθη έπέμβασις κατοίκων παρευρεθέντων εις το καφενείον τούτο προς άπομάκρυνσιν ένός βουλγαροδιδασκάλου, τον όποιον παρ’ όλίγον θα τον άφινα νεκρόν δι’ ένός καθίσματος, διότι παρεποίει και έπλαστογράφει την Ιστορίαν και έπροπαγάνδιζεν, ότι η Μακεδονία είναι βουλγαρική και ότι και ο Μέγ. Αλέξανδρος ήτο Βούλγαρος.
Μέ τοιαυτα και πολλά άλλα παραπειστικά μέσα κατώρθωσεν η προπαγάνδα να προσελκύση άρκετούς άφελείς κατοίκους και εις τα πέριξ χωρία.
Άπό το ετος όπως 1897, ήτοι από τον άτυχή Έλληνοτουρκικόν πόλεμον και έντευθεν, αί άποσκιρτήσεις έγένοντο πολυπληθέστεροι, καθόσον οι τούρκοι λόγω του ως άνω πολέμου, μένεα πνέοντες έναντίον του Ελληνικού στοιχείου, διέκειντο δυσμενώς μποϊκοταρίζοντες και πιέζοντες αύτό.
Διά τους λόγους αύτούς η βουλγαρική προπαγάνδα δεν ήρκέσθη πλέον εις τα δελεαστικά μέσα και εις την σιωπηράν προπαγανδιστικήν έργασίαν, διότι έβιάζετο να έκβουλγαρίση το ταχύτερον τον Έλληνικόν πληθυσμόν, δια τούτο έμηχανεύθη να μεταχειρισθή πιεστικά και βίαια μέσα, και, έάν έπετύγχανε τούτο, τότε και όλοι οι κάτοικοι των πέριξ χωρίων θα έξεβουλγαρίζοντο άνευ πολλών κόπων και θυσιών.
Τον σκοπόν τούτον ένίσχυσε και το γεγονός, ότι η Ελλάς ένεκα της άστοχου τότε και άδιαφόρου πολιτικής εις το Μακεδονικόν ζήτημα, έθεωρήθη άνίσχυρου να προστατεύση τον Έλληνικόν πληθυσμόν της Μακεδονίας άπό την τουρκικήν τότε τυραννίαν και δια τούτο πολλοί εστρεψαν τας έλπίδας των προς τους Βουλγάρους και την όπισθεν αύτών Ρωσσίαν, ως μόνην ίκανήν να δώση την έλευθερίαν εις τον καταπιεζόμενον Ελληνισμόν.
Τούτο κατανοήσασα καλώς η βουλγαρική προπαγάνδα και εύρουσα εύνοϊκόν πεδίον δράσεως, ήρχισε να έργάζηται έντατικώς κατά δόλιον τρόπον και να λέγη
« έλατε να συνεργασθώμεν 'Έλληνες και Βούλγαροι μαζύ, δια να διώξωμεν εύκολώτερον και γρηγορώτερον τους Τούρκους άπό την Μακεδονίαν με την βοήθειαν της Ρωσσίας και να έλευθερωθώμεν ».
Οι 'Έλληνες αν και ποθούσαν και λαχταρούσαν έλευθερίαν, έντούτοις σκεπτόμενοι και συναισθανόμενοι ως 'Έλληνες ήρώτων τους προπαγανδιστάς και ελεγον :
« Καλά να συνεργασθώμεν, άλλα μετά την άπελευθέρωσίν μας, ποιος θα διοίκηση την Μακεδονίαν, η Ελλάς η η βουλγαρία; ».
Οι προπαγανδισταί τότε, έκτος του άπατηλου κηρύγματος
« θα έργασθώμεν οι Μακεδόνες δια την Μακεδονίαν », έδιδον και την έξής άνόητον μέν, άλλά πονηράν άπάντησιν « ας σκοτώσωμεν ήμεις την άρκούδα και δια το μοίρασμα του δέρματος είναι ευκολον ».
'Ένεκα των άνωτέρω η βουλγαρική προπαγάνδα βλέπουσα την άπροθυμίαν και την διστακτικότητα των Ελλήνων εις συνεργασίαν, άπεφάσισε και εθεσεν εις ένέργειαν και έφαρμογήν άγριας και τρομακτικός μεθόδους έναντίον των Ελλήνων.
Άφου μάλιστα κατενόησεν, ότι δια των δελεαστικών μέσων και της σιωπηράς προπαγανδιστικής έργασίας άπέβαινε ματαία η προσπάθεια προς έκβουλγαρισμόν του Ελληνικού πληθυσμού, ο Πρόεδρος του εν Σόφια ίδρυθέντος περιβοήτου βουλγαρικού κομιτάτου εν τη άπελπισία του άγανακτήσας έβροντοφώνησε
«'Όσοι δεν είναι Βούλγαροι εις την Μακεδονίαν, δεν έχουν κανένα λόγον να ζήσουν. Καί δια να έκδιωχθουν οι πάνοπλοι τουρκοι, πρέπει να έξοντωθή ο άοπλος Ελληνισμός αυτής».
Κατόπιν τούτου το 1899 έξαπέλυσεν η Βουλγαρία τους αίμοβόρους κομιτζήδες, οι όποιοι άπέβησαν το φόβητρον των εν Μακεδονία Ελλήνων.
Τότε και οι Βούλγαροι της Γευγελής έσχημάτισαν συμμορίαν κομιτατζήδων προς έκφοβισμόν και τρομοκράτησιν των Ελλήνων Γευγελής και των πέριξ χωρίων.
Πρώτοι κομιτατζήδες της συμμορίας ταύτης ήσαν οι έξής.
Ο εξ Είδομένης (Σεχόβου) καταγόμενος ύπότροφος δέ της ούνιτοβουλγαρικής σχολής Κιλκισίου και εις Σόφιαν έκπαιδευθείς
Άργύριος Μανασής βουλγαροδιδάσκαλος και διευθυντής της βουλγαρικής σχολής Γευγελής, άργότερον δέ κομιτατζής και τέλος Βοεβόδας, άρχηγός συμμορίας.
Ο έκ του ίδίου χωρίου καταγόμενος και εις Σόφιαν έκπαιδευθείς βουλγαροδιδάσκαλος Γρηγόριος Τότες, κομιτατζής και άργότερον βοεβόδας.
Οι έκ Γευγελής Χρησ. ’Άγκο, Χρησ. Ούζούν Νικόλα, Σάββας Γιώσεφ, Ζαφείρ Ζαφείρωφ και άλλοι έκ διαφόρων χωρίων.
Βοεβόδας Ivanco Karasulijata
Иванчо Карасулията
Τό 1900 και 1901 έσχηματίσθησαν και άλλαι πέντε συμμορίαι
του Γιοβάν καπετάν Καρασουλή, Άποστόλ βοεβόδα,
Ίτσιο Γιούψε, Τίμτσε, Χρησ. Ουρούμ Στόϊκο έκ Μαρζέντσης,
και του Ντάνεφ, το πρώτον έμφανισθέντος εις την περιφέρειαν Γευγελής.
Οι κομιτατζήδες ουτοι κατ’ άρχάς περιωρίσθησαν μόνον εις έκφοβισμόν και τρομοκράτησιν των Ελλήνων της Γευγελής.
Κρυπτόμενοι δέ έντός της πόλεως, έξήρχοντο την νύκτα εις τους δρόμους και τας συνοικίας αύτής, έπετίθεντο κατά των άνυπόπτων Ελλήνων, τους όποιους έτρομοκράτουν δια του ξίφους και του περιστρόφου και έξεβίαζον αύτούς έπί ποινή θανάτου να ύποβάλουν αιτησιν εις την Ύποδιοίκησιν (Καϊμακαμλίκι) Γευγελής δια της όποίας να δηλώνουν, ότι εις το έξής θα είναι Βούλγαροι.
Οσοι συλλαμβανόμενοι Έλληνες ήσαν ησύχου χαρακτήρος έκ φόβου έδέχοντο ν΄ άσπασθώσι τόν βουλγαρισμόν (ούχί όπως ένδομύχως), παρελαμβάνοντο και ώδηγουντο εις τινα βουλγαρικήν οικίαν, όπου έξηναγκάζοντο να όρκισθώσιν έπί του περιστρόφου και της σπάθης, ότι εις το έξής θα είναι πιστοί Βούλγαροι, ότι δεν θα προδίδωσι τα μυστικά της δράσεως των κομιτατζήδων, ότι θα μισούν τους "Ελληνας και τους Τούρκους και ότι άν τυχόν άποπειραθώσι να έπανέλθουν εις τόν Ελληνισμόν, ο θάνατός των θα είναι δια του δπλου και της σπάθης.
Έάν δέ οι συλλαμβανόμενοι 'Έλληνες ήσαν τολμηροί και με σταθερόν και άκλόνητον Έλληνικόν φρόνημα και έδυστρόπουν και δεν εδιδον εύνοϊκήν άπάντησιν, τότε κατά πρώτον έκακοποιουντο και έάν και μετά ταυτα ένέμενον εις την ιδεολογίαν των έδολοφονούντο.
Πρός τρομοκράτησιν του Ελληνικού πληθυσμου της Μακεδονίας άφ’ένός, και, άφ’έτέρου, δια να παρουσιάσουν αύτήν εις την Εύρώπην ως έπαναστατημένην, προέβησαν οι κομιτατζήδες και εις δυναμιτιστικάς άνατινάξεις γεφυρών, αμαξοστοιχιών και διαφόρων δημοσίων τουρκικών κτιρίων.
Ίνα δέ τρομοκρατηθή και ο Ελληνικός πληθυσμός της Γευγελής και των πέριξ χωρίων, μία τοιαύτη άνατίναξις έγένετο εις μικράν γέφυραν της σιδηροδρομικής γραμμής μεταξύ Γευγελής και Μαρζέντσης το 1903.
Δράσται της δυναμιτιστικής ταύτης άνατινάξεως ήσαν οι έκ του Βορρά και εις άπόστασιν
είκοσι λεπτών της ώρας της Γευγελής κειμένου χωρίου Μαρζέντσα και εις Σόφιαν έκπαιδευθέντες βουλγαροδιδάσκαλοι Χρησ. Ούρούμ Στόικου και Χρησ. Μέντσε και άπό της ημέρας έκείνης κομιτατζήδες.
Δευτέρα δυναμιτιστική άνατίναξις έγένετο δια τον αυτόν ως άνωτέρω σκοπόν το 1904 έντός βαγονιού της εξ Εύρώπης προς Θεσσαλονίκην κατερχομένης αμαξοστοιχίας και ολίγον τι μετά την άναχώρησιν ταύτης έκ του σιδηροδρομικού στάθμου Γευγελής, και τούτο λόγω κακού ύπολογισμου της εις τον σιδηροδρομικόν σταθμόν Ούδόβου (Στρωμνίτσης) τοποθετηθείσης έντός ξυλίνου κιβωτίου ώρολογιακής βόμβας, η οποία έπρόκειτο να έκραγή κατά την εις τον σιδηροδρομικόν σταθμόν Γευγελής στάθμευσιν της άμαξοστοιχίας, έπί της όποίας είχε τοποθετηθή η εν λόγω βόμβα, οπότε θα έπροξενουντο πολλοί θάνατοι και τραυματισμοί εις τους κατά το σύνηθες άνυπόπτως περίεργαζομένους τους έπιβάτας του συρμού.
Δέον να σημειωθή ένταυθα, ότι κατά την ήμέραν έκείνην παρετηρήθη, ότι Βούλγαροι της Γευγελής δεν είχον προσέλθει εις τον σταθμόν έκείνο το άπόγευμα και όσοι είχον προσέλθει παρέμειναν εις τα εκτός του στάθμου και εις μικράν άπόστασιν αύτου εύρισκόμενα καφενεία. Έκ τούτου καταφαίνεται ότι καταλλήλως θα είχον προειδοποιηθή έπί του προκειμένου.
Ώς δρασται της δυναμιτιστικής ταύτης άνατινάξεως συνελήφθησαν δύο φανατικοί Βούλγαροι εξ Ούδόβου, οι όποιοι έξετελέσθησαν δια του δια της άγχόνης θανάτου εις Γευγελήν πλησίον του στάθμου, όπου έγένετο η άνατίναξις προς παραδειγματισμόν.
Προ της έκτελέσεως εις μάτην παρεκάλει αύτούς ο ’Έλλην άρχιμανδρίτης, εις τον όποιον αί τουρκικαί άρχαί είχον άναθέσει να κοινωνήση αύτούς δια των άχράντων μυστηρίων, ούτοι ήρνήθησαν να δεχθώσι να τους κοινωνήση Έλλην ιερωμένος.
Οι κομιτατζήδες ημέρα τη ημέρα έγένοντο πιεστικώτεροι, έπιφοβώτεροι και τρομακτικώτεροι, καθημερινώς προβαίνοντες εις άκατονόμαστα, βάρβαρα και άπάνθρωπα κακουργήματα, ως εις πυρπολήσεις οικιών και σιτηρών, εις σφαγήν μικρών και μεγάλων ζώων, εις καταστροφήν άμπέλων, μωρεοδένδρων καί λαχανικών και εις καταστροφήν παντός Αντικειμένου άνήκοντος εις "Ελληνας.
Προ του βαρβάρου κομιτατζή ούδέν έλληνικόν πράγμα έστέκετο ορθιον.
Αύτά όπως τα κακουργήματα δεν έκόρεσαν την βάρβαρον ψυχήν των κομιτατζήδων, οι όποιοι ένόμιζον, ότι με τας ζημίας και τας καταστροφάς αυτάς οι "Ελληνες θα έξηναγκάζοντο να ύποταχθουν και να καμφθη η γρανιτώδης έλληνική των ψυχή και τοιουτοτρόπως θα ήσπάζοντο τον βουλγαρισμόν. Άλλ΄ όλα τα πιεστικά αυτά μέσα άπέβησαν εις μάτην.
Οι κομιτατζήδες προς κέντρα έλάκτιζον, διότι οι ‘Έλληνες της περιφερείας Γευγελής, όσον περισσότερον κατεπιέζοντο, τόσον περισσότερον έφανατίζοντο και έξωργίζοντο.
Καί εις τα άνωτέρω άκόμη κακουργήματα δεν ήρκέσθησαν τα τέρατα ταύτα της φύσεως, οι καννίβαλοι αυτοί της Ευρώπης, αυτοί οι όποιοι έθεώρουν τον έαυτόν των ως τον πλέον πεπολιτισμένον λαόν της Εύρώπης, άλλ’ η ψυχή των έδίψα και αϊματα, δια τούτο καθημερινώς προέβαινον εις άφαντάστους θηριωδίας δολοφονουντες, καίοντες, σφάζοντες δια μαχαίρας, πελέκεως και άλλων φονικών οργάνων ιερείς, διδασκάλους, ιατρούς, προκρίτους και άλλους ένθουσιώδεις 'Έλληνας, κατασφάζοντες ολοκλήρους οίκογενείας, ξεκοιλιάζοντες γυναίκας και βρέφη άκόμη, κατά τον πλέον σατανικόν τρόπον, έπινοουντες καθημερινώς και νέας μεθόδους βασανιστηρίων.
Η ιερά έξέτασις ώχριά προ των κακουργημάτων και βασανιστηρίων των κακούργων αυτών.
Οι κομιτατζήδες δια να πλουτίσουν τα βαλάντιά των, πλήν των τακτικών ύποχρεωτικών εισπράξεων, τας όποίας εκαμνον μεταξύ των Βουγάρων, έξεβίαζον και ‘Έλληνας πλουσίους άπό τους όποιους ζητούσαν γενναία ποσά.
Τούτο άποδεικνύεται και έκ της έξής έπιστολής του Άποστόλ βοεδόδα προς τον έκ Πάσιανης Μεγάλων Λειβαδιών κτηνοτρόφον.
Δημήτρε Κεχαγιά
Μόλις πάρεις το γράμμα μου να μου στείλης 30 λίρες.
5 Ιουλίου 1904
Μέ φιλικούς χαιρετισμούς
Βοεβόδας Άποστόλ Πέτκωφ
Η Τσέτα του Apostol Petkov
Четата на Апостол Петков
Οι κομιτατζήδες εκαμνον και προγραφάς δια την δολοφονίαν ενθουσιωδών Ελλήνων, ως έξάγεται εξ επιστολής η όποια εύρέθη εις την τσάνταν του εις Σμόλ (Πευκόδασος) έξοντωθέντος μετά της πολυμελους συμμορίας του άρχικομιτατζή Ίβάν Βοεβόδα Καρασουλή το 1905 ύπό τουρκικού στρατού.
Αδελφέ μας Ίβάν
Είμαστε σύμφωνοι εις το ζήτημα τιμωρίας των Γραικομάνων.
Σου στέλνω κατάλογον γραικομάνων.
Τούς Χρ. Σεκερτζήν (Ζαχαροπλάστην), Διευθυντήν του Ελληνικού σχολείου Άβράσογλου, Γρηγόρ Στρουμιτζαλήν, Γεώργ. Σίβο (Ξάνθον) και Άγκο Δάκο έκ Παρδείτσης.
Είναι προδότες οι άθλιοι και Γραικομάνοι και άπεφασίσαμε να τους ξεκαθαρίσωμε.
Γνωρίσατέ μας άν πήρατε 40 λίρες που είσέπραξεν ο Ίβάν ’Άγκοφ άπό το χωριό του.
Υ. Γ. ’Απαγορέψατε αύστηρότατα και το έμπόριο με τους Γραικομάνους και να μή πηγαίνουν οι χωρικοί σέ χάνια Γραικομάνων οπως τόν Ραδιναλήν και Στόϊτσην. (Άρχ. Δημ. Κακάβου).
Τό κάθε χωρίον εις το όποιον έσχηματίζετο βουλγαρική κοινότης κατήρτιζε Επιτροπήν, συνδέσμους, ύπευθύνους αύτοάμυναν, ταμειακήν ύπηρεσίαν κ.τ.λ,
’Άλλο κακούργον μέσον των κομιτατζήδων ήτο, ότι έξεβίαζον τους κατοίκους των Ελληνικών χωρίων εις έπανάστασιν κατά των Τούρκων, οι όποιοι έρεθιζόμενοι τοιουτοτρόπως να κηρύξουν και αύτοί διωγμόν έναντίον των Ελλήνων.
Έν γένει μετεχειρίσθησαν δλα τα φρικώδη βασανιστήρια, τα όποια μόνον σατανικός νους ήδύνατο να τα συλλάβη.
'Ωσαύτως ήπείλουν τους Ελληνας δια θανάτου να μή έκκλησιάζωνται εις Έλληνικάς έκκλησίας και οι μαθηταί να μή φοιτούν εις τα Ελληνικά σχολεία.
Άπεδείχθη ότι εις όλην αύτήν την βάρβαρον και άπάνθρωπον δράσιν των Βουλγάρων υπήρχε κατεστρωμένον πλήρες και τέλειον σύστημα έξολοθρεύσεως του Ελληνισμού της περιφερείας Γευγελής.
Οι βάρβαροι αύτοί έπιδρομεις δια του έγχειριδίου και του περιστρόφου, της βόμβας και της δυναμίτιδος προσεπάθουν να στραγγαλίσουν και να καταπνίξουν το Έλληνικόν αίσθημα και την Έλληνικήν ψυχήν.
Τό έδαφος της Γευγελής και των πέριξ χωρίων διαρκώς έβάφετο και έποτίζετο με το τίμιον αίμα άθώων άλλ’ άκραιφνών και άδολων Ελλήνων, οι όποιοι με το άκαμπτον και άκλόνητον αίσθημα, με την άτρόμητον ψυχήν και με τον ήρωϊσμόν των παρουσίαζαν άσύγκριτον φαινόμενον αύταπαρνησίας και αύτοθυσίας.
Ο κάθε 'Έλλην του άκραίου αύτου Ελληνισμού ύπήρξεν άκλόνητος βράχος, εις τον όποιον έθραύετο η ισχύς και η βαρβαρότης του κομιτατζή.
Ο άκραίος αύτός Ελληνισμός της περιφερείας Γευγελής ο φρουρός και ο προμάχων της Ελλάδος κατά τα ετη 1880-1912 ύπήρξε το Σινικόν τείχος δια του οποίου συνεκρατείτο ο Σλαυϊσμός δια να μή διαρρεύση προς Νότον.
'Υπήρξεν ο στερεός κυματοθραύστης, εις τον όποιον έθραύοντο τα ορμητικά κύματα του Σλαυϊσμού.
Ύπήρξε τέλος η ρωμαλαία και ισχυρά ράχις η όποια έβάσταξεν έπί αιώνας δλα τα κακουργήματα και ύπέφερε τα πάνδεινα.
Έάν δεν ύπήρχεν ο φανατικός αύτός Ελληνισμός των Βορείων τμημάτων της Μακεδονίας κατά τους νεωτέρους χρόνους 1872-1912, ο όποιος ύπήρξε το προπύργιον και ο προμάχων του όλου Ελληνισμού, άσφαλώς η Έλληνική φυλή θα έξηφανίζετο.
Διά τούτο ολόκληρος ο Ελληνισμός πρέπει να εύγνωμονή τους 'Έλληνας τών Βορείων περιφερειών Μοναστηριού, Γευγελής, Στρωμνίτσης, Δοϊράνης και Μελενίκου, οι όποιοι δια της αύτοθυσίας των έναντι των έχθρών κατώρθωσαν να διατηρηθή ο Ελληνισμός και έπομένως να ύπάρχη και Ελλάς.
Αδελφέ μας Ίβάν
Είμαστε σύμφωνοι εις το ζήτημα τιμωρίας των Γραικομάνων.
Σου στέλνω κατάλογον γραικομάνων.
Τούς Χρ. Σεκερτζήν (Ζαχαροπλάστην), Διευθυντήν του Ελληνικού σχολείου Άβράσογλου, Γρηγόρ Στρουμιτζαλήν, Γεώργ. Σίβο (Ξάνθον) και Άγκο Δάκο έκ Παρδείτσης.
Είναι προδότες οι άθλιοι και Γραικομάνοι και άπεφασίσαμε να τους ξεκαθαρίσωμε.
Γνωρίσατέ μας άν πήρατε 40 λίρες που είσέπραξεν ο Ίβάν ’Άγκοφ άπό το χωριό του.
Υ. Γ. ’Απαγορέψατε αύστηρότατα και το έμπόριο με τους Γραικομάνους και να μή πηγαίνουν οι χωρικοί σέ χάνια Γραικομάνων οπως τόν Ραδιναλήν και Στόϊτσην. (Άρχ. Δημ. Κακάβου).
Τό κάθε χωρίον εις το όποιον έσχηματίζετο βουλγαρική κοινότης κατήρτιζε Επιτροπήν, συνδέσμους, ύπευθύνους αύτοάμυναν, ταμειακήν ύπηρεσίαν κ.τ.λ,
’Άλλο κακούργον μέσον των κομιτατζήδων ήτο, ότι έξεβίαζον τους κατοίκους των Ελληνικών χωρίων εις έπανάστασιν κατά των Τούρκων, οι όποιοι έρεθιζόμενοι τοιουτοτρόπως να κηρύξουν και αύτοί διωγμόν έναντίον των Ελλήνων.
Έν γένει μετεχειρίσθησαν δλα τα φρικώδη βασανιστήρια, τα όποια μόνον σατανικός νους ήδύνατο να τα συλλάβη.
'Ωσαύτως ήπείλουν τους Ελληνας δια θανάτου να μή έκκλησιάζωνται εις Έλληνικάς έκκλησίας και οι μαθηταί να μή φοιτούν εις τα Ελληνικά σχολεία.
Άπεδείχθη ότι εις όλην αύτήν την βάρβαρον και άπάνθρωπον δράσιν των Βουλγάρων υπήρχε κατεστρωμένον πλήρες και τέλειον σύστημα έξολοθρεύσεως του Ελληνισμού της περιφερείας Γευγελής.
Οι βάρβαροι αύτοί έπιδρομεις δια του έγχειριδίου και του περιστρόφου, της βόμβας και της δυναμίτιδος προσεπάθουν να στραγγαλίσουν και να καταπνίξουν το Έλληνικόν αίσθημα και την Έλληνικήν ψυχήν.
Τό έδαφος της Γευγελής και των πέριξ χωρίων διαρκώς έβάφετο και έποτίζετο με το τίμιον αίμα άθώων άλλ’ άκραιφνών και άδολων Ελλήνων, οι όποιοι με το άκαμπτον και άκλόνητον αίσθημα, με την άτρόμητον ψυχήν και με τον ήρωϊσμόν των παρουσίαζαν άσύγκριτον φαινόμενον αύταπαρνησίας και αύτοθυσίας.
Ο κάθε 'Έλλην του άκραίου αύτου Ελληνισμού ύπήρξεν άκλόνητος βράχος, εις τον όποιον έθραύετο η ισχύς και η βαρβαρότης του κομιτατζή.
Ο άκραίος αύτός Ελληνισμός της περιφερείας Γευγελής ο φρουρός και ο προμάχων της Ελλάδος κατά τα ετη 1880-1912 ύπήρξε το Σινικόν τείχος δια του οποίου συνεκρατείτο ο Σλαυϊσμός δια να μή διαρρεύση προς Νότον.
'Υπήρξεν ο στερεός κυματοθραύστης, εις τον όποιον έθραύοντο τα ορμητικά κύματα του Σλαυϊσμού.
Ύπήρξε τέλος η ρωμαλαία και ισχυρά ράχις η όποια έβάσταξεν έπί αιώνας δλα τα κακουργήματα και ύπέφερε τα πάνδεινα.
Έάν δεν ύπήρχεν ο φανατικός αύτός Ελληνισμός των Βορείων τμημάτων της Μακεδονίας κατά τους νεωτέρους χρόνους 1872-1912, ο όποιος ύπήρξε το προπύργιον και ο προμάχων του όλου Ελληνισμού, άσφαλώς η Έλληνική φυλή θα έξηφανίζετο.
Διά τούτο ολόκληρος ο Ελληνισμός πρέπει να εύγνωμονή τους 'Έλληνας τών Βορείων περιφερειών Μοναστηριού, Γευγελής, Στρωμνίτσης, Δοϊράνης και Μελενίκου, οι όποιοι δια της αύτοθυσίας των έναντι των έχθρών κατώρθωσαν να διατηρηθή ο Ελληνισμός και έπομένως να ύπάρχη και Ελλάς.
Διότι ο Ελληνισμός αύτός των Βορείων τμημάτων δια της σθεναράς άντιδράσεώς του έπροφύλαξε και συνεκράτησε τον σλαυϊσμόν να κατέλθη προς Νότον, προς την Νότιον Μακεδονίαν, Θεσσαλίαν, Στερεάν Ελλάδα και Πελοπόννησον, όπως είχε κατέλθει το 921 μ. X. έπί του πρώτου βασιλέως της Βουλγαρίας του Συμεών και το 996 έπί του Σαμουήλ.
Τοιαυτα δέ ήσαν τα βάρβαρα και άπάνθρωπα κακουργήματα των κομιτατζήδων και τόσην φρικτήν έντύπωσιν και άποστροφήν έπροξένησαν, ώστε και αυτός ο Ρώσσος συνταγματάρχης Σμπίρσκυ δεν κουράσθηκε να οργίζεται, να ύβρίζη και να άποκαλή αυτούς άθλιους, κακούργους, ληστάς και κτήνη.
Ο Γάλλος γενικός πρόξενος εν Θεσσαλονίκη ο Στήγκ την 29η Αύγούστου 1904 εγραψεν εις την Γαλλικήν Κιτρίνην Βίβλον:
«Οι κομιτατζήδες σκοτώνουν με πρωτάκουστον άγριότητα, οχι μόνον έκείνους τους 'Έλληνας τους οποίους έχουν προγράψει, άλλά και τας οίκογενείας των και καίουν τα σπίτια των».
Ο Βούλγαρος πρεσβευτής εν Κωνσταντινουπόλει διεμαρτυρήθη και αυτός δια τα τρομακτικά κακουργήματα των κομιτατζήδων.
Γάλλοι άξιωματικοί με άρχηγόν τόν Βερράν κατά την εις Μακεδονίαν άποστολήν των, ύβριζον τους κομιτατζήδες δια τους βανδαλισμούς αύτών έναντίον των Ελλήνων.
Ο Αγγλος πρόξενος Θεσσαλονίκης σέρ Μπιλιώτης, άπό την Γευγελήν όπου είχε μεταβή εις περιοδείαν, την 28nv Φεβρουάριου 1903 εγραφεν :
«Έδώ εις την Γευγελήν συνεχίζουν οι κομιτατζήδες το σύστημα του έκβιασμού.
Οι κομιτατζήδες ζουν εις βάρος των Ελλήνων δια να τρώγουν καλά, να τους έκθέτουν και να τους έξοντώνουν».
Η κατά του έλληνικού πληθυσμου της περιφερείας Γευγελής έπιβουλή των κομιτατζήδων είχε φθάσει εις το όξύτατον σημείον κατά τα ετη 1901 -1903 και τόσον ήτο το μίσος και η έχθρότης αύτών, ώστε αί δολοφονίαι και τα κατακρεουργήματα έπληθύνοντο καθ’ έκάστην.
Κατά την διάρκειαν δέ των τριών άνωτέρω έτών, άνω των 140 Ελλήνων έκ Γευγελής και των πέριξ χωρίων έδολοφονήθησαν και έξοντώθησαν τη άνοχή και συνεργασία τουρκικών άρχών, τας όποίας έπλήρωνεν αδρότατα η βουλγαρική προπαγάνδα δια να έξυπηρετουν τους καταχθονίους σκοπούς της.
Η περιφέρεια Γευγελής ύπήρξε και αύτή μία άπό τας περιφερείας η οποία έδοκίμασε την έχθρότητα και την όρμητικότητα των κομιτατζήδων και έθρήνησε πλειστα όσα θύματα εις τόν βωμόν της Ελληνικής ’Ιδέας.
Οι δε έκ Γευγελής άγρίως δολοφονηθέντες 'Έλληνες ήσαν οι έξής:
Γεωργ. Βαφόπουλος.
Εις εκ των ένθουσιωδεστέρων πατριωτών, με δρασιν έκπαιδευτικήν και έθνικήν, ο παντοιοτρόπως ύποστηρίξας τά έλληνικά ζητήματα, ο συντρέξας και ύπο βοηθήσας το εργον των σχολείων και διδασκάλων
έδολοφονήθη άγρίως δι΄ ένέδρας πλησίον του χωρίου Στάθης (Τοσίλοβον) Γουμενίτσης.
Δημ. Κυβερνίδης.
Εκ Λειβαδιών θηβών και εν Γευγελή έγκατεστημένος, ιατρός εκ των αρίστων, ο ένθαρρύνων και παροτρύνων γονείς και μαθητάς εις τήν Έθνικήν Ιδέαν, ο συνεργάτης πάντων των τότε Ελληνικών Αρχών, έδολοφονήθη δι’ ένέδρας εν μέση Γευγελή και προ τής οικίας του.
Χρηστός Τσίτσος.
Ο πλουσιώτερος των Ελλήνων Γευγελής, ο ύποστηρικτής των πτωχών, ο διατελέσας έπί σειράν έτών Πάρεδρος του Ύποδιοικητου Γευγελής και πολλάκις ύποστηρίξας Ελληνας εις τά δικαστήρια, ώς ένθουσιώδης Έλλην έδολοφονήθη άγρίως δ΄ ένέδρας εν μέση Γευγελή δεχθείς άνω των δέκα πέντε λογχισμών περί ώραν 9 μ.μ. (1ην τουρκιστί) και όλίγον τι μετά τήν άποχώρησίν του από τον Καϊμακάμην και τον Βούλγαρον ’Αρχιμανδρίτην, οί όποιοι σκοπίμως είχον παρασύρει αυτόν μέχρι του σιδηροδρομικοί) στάθμου Γευγελής και
κατά τήν έπιστροφήν έδολοφονήθη εν πλήρει γνώσει αυτών.
Αικατερίνη Χατζηγεωργίου.
Εκ Γεγελής καταγομένη και εις Γκίρτσισταν ύπηρετουσα διδασκάλισσα κάτω άπό το γυναικεΐον ένδυμα τής όποίας έκρύπτετο μία καρδιά πλήρης θάρρους και τόλμης, γενναιότητος και ήρωίσμου, μή ύπακούσασα εις τάς διαταγάς των κομιτατζήδων διά νά άπομακρυνθή τής θέσεώς της, κατόπιν τετραώρου μάχης,
έκάη ζώσα ύπ΄ αύτών μετ’ άλλων εξ συγκατοίκων της μεταξύ των οποίων και ή μαθήτρια Άνδρονίκη Σιωνίδου.
Χατζηγεώργιος Τσιορλίνης.
Εις εκ των γενναίων και άτρομήτων νέων, ο Έθνικώτατα δράσας σχηματίζων ομάδας όμηλίκων του και περιερχόμενος τάς συνοικίας τής Γευγελής ένεθάρρυνε και ένεψύχωνε τούς τρομοκρατημένους Έλληνας με τά Εθνικά και Δημώδη τραγούδια και πάντοτε νικητής κατά τάς μετά Βουλγάρων νέων συγκρούσεις,
έδολοφονήθη δι΄ ένέδρας διερχόμενος μόνος διά τής βουλγαρικής συνοικίας.
Χαράλαμπος Γκάρτζιος.
Ενθουσιώδης και δραστήριος δημοδιδάσκαλος, συνελήφθη εις Σκρά (Λούμνιτσαν) υπό κομιτατζήδων, οί όποιοι άφου πρώτον εθεσαν τούς πόδας του εις την πυράν, κατόπιν καβαλλικεύσαντες αυτόν τον έξηνάγκαζον νά βαδίζη γρηγορώτερον επί πετρώδους έδάφους με καμμένους πόδας σουβλίζοντες αυτόν εις τούς γλουτούς διά τής λόγχης.
Μετά τά φρικώδη ταύτα βασανιστήρια κατεκρεουργήθη φρικωδώς.
Γεώργιος Ξανθός.
Εκ Μαρζέντσης και εν Γευγελή έγκατασταθείς, άπήχθη υπό κομιτατζήδων λόγω των πολαπλών Αντιδράσεων και άντενεργειών αύτου έναντίον αυτών,
έδολοφονήθη άγρίως εις Καφαντάρ διά φρικτών βασανιστηρίων.
Άλλοι δολοφονηθέντες πρόκριτοι το 1913 κατά τήν εισβολήν των Βουλγάρων εις Γευγελήν είναι
οί Θάνος Μένου,
Νάκος Τσιορλίνης,
Μιχαήλ Γκόνου Δασκάλου,
Θάνος Τζιούνδας,
Ελένη Τζιούντα.
Ώς εκ θαύματος δέ έσώθησαν τότε ο Θωμάς Βαφόπουλος εις εκ των ύπερπατριωτών με έξαίρετον έθνικήν δράσιν πατήρ του ποιητοϋ και Διευθυντου τής Δημοτ. Βιβλίοθήκης Θεσσαλονίκης του κ. Γεωργίου Θωμ. Βαφοπούλου.
Όμηροι.
Όμιλουντες περί όμηρείας ούτοι είναι πάντες οί άπαχθέντες ύπό του βουλγαρικού στρατού εκ Γευγελής και τής περιφερείας αυτής το 1913 κατά τον δεύτερον Βαλκανικόν πόλεμον μεταξύ Ελλάδος και Βουλγαρίας, είναι δέ οί κάτωθι.
’Ανανιάδης ’Αρχιερατικός Επίτροπος Γευγελής,
Χατζηδέλλιος Χατζηζαφειρίου
μετά τής συζύγου του Όλυμπίας
και των θυγατέρων Μαρίκας και Θέκλας,
Χρηστ. Πιπέρης μετά τής οίκογενείας του,
Γεώργιος Δάϊτσης μετά τής οίκογενείας του,
Ίωαν. Δάϊτσης (Ίωαννίδης) μετά τής μητρός του Ελένης,
Θάνος Σιώτης μετά τής συζύγου του,
Γεωργ. Ξανθός,
Κωνστ. Ξανθός μετά τής συζύγου του του υίου του θωμά και των τεσσάρων θυγατέρων του Ίορδάνας, ’Αντιγόνης, Μαρίκας και Σοφίας,
Δέλλιος Κώτσιου μετά τής οίκογενείας του,
Σωτήριος Πρωίας μετά τής συζύγου Ζαχαρούλας και των τέκνων του Πέτρου, 'Ωραιοζήλης, Πολύμνιας, Χρήστου, Ίωάννου,
Γεωργίου Θωμά,
Μακεδονία Κρετσόβαλη μετά των τέκνων της,
Χρηστ. Μπίκας μετά τής συζύγου του Μαγδαληνής και του υίου του Δημητρίου,
Ιωάνν. Ζαφειριού μετά τής συζύγου Εύαγγελής και του υίου του Δημητρίου,
Άννα Νάκου Τσιορλίνη μετά των θυγατέρων της Βασιλικής και Έλπίδος,
Σοφία Παπαϊωάννου,
Χρηστ.Παπαϊωάννου μετά τής οικογένειας του,
Κωνστ.Τσίτσος,
Ζαφείρια Χατζηνάκου,
Μήτσιος Κεχαγιάς μετά τής οικογενείας του,
Γεωργ. Δουγάνης μετά τής οικογενείας του,
Θάνος Δουγάνης μετά τής οικογένειας του,
Μπισέρα Παπαδέλλιου,
Έλένη Παπαδέλλιου,
Ίωάν. Δουγάνης μετά τής οικογενείας του,
Φειδώ Γεωργ. Τσιουλάκη,
Μαγδαληνή Χατζηγεωργ. Μένου μετά τής θυγατρός της, Ελένη Καραβασίλη,
Γεωργ. Καρακεχαγιάς, μετά του υίου Βασιλείου και τής θυγατρός του Ελένης,
Μαγδαληνή Γεωργ. ’Αρβανίτου,
Μαρία Δημτρ. Τσιορλίνη,
Πέτρος Βλάχος,
Κομιανή Χατζημήτσιου,
Παπαδημήτριος Παπαστογιάννου Λιάγκος μετά τής συζύγου και του υίου του Δημοσθένους, Παπαγεώργιος Παπαστογιάννου,
Αίκατερ. Καρακαμπάκη,
Χρηστ. Ταραλιάίκος,
Γεώργ. Κανταρτζής μετά τής οικογενείας του Κωνσταντίνου και Ίωάννου,
Ίωαν. Καραντουλάμας μετά τής μητρός του,
Αίκατερ. ’Αλεξίου,
Δημητρ. Κύρκος μετά τής μητρός και άδελφής του,
Ήλίας Κύρκος μετά τής οικογενείας του,
Χρηστ. Μακρής (Ούζούνης) και ο ’Αντώνιος μετά των οικογενειών των,
Βελίκα Πρόσκου,
Άθανασ. Καραθάνος μετά τής οικογενείας του,
Αικατερίν. Προδάνου μετά των θυγατέρων της Κωνσταντίας, Άνασίας και ’Αγγελικής,
Ελένη Χατζηάγκου,
Δημητρ. Νέσκας μετά τής οικογενείας του, Εύαγγελή Γεωργίου,
Κωνσταντ. Κουλουρτζής,
Χατζημήτσος Μένου,
Γεωργ. Κατρανστάνης μετά τής οικογενείας του,
Θάνος Παρδεϊτσλής μετά τής οικογένειας του,
Θανος Παπαδόπουλος μετά τής συζύγου του Μαρίας και των τέκνων του Κωνσταντίνου, Άριστείδου, Μιχαήλ, Αταρσίας.
Φυλακισθέντες εν τή όμηρεία.
Χατζηδέλλιος Χατζηζαφειρίου,
Κωνσταντ. Ξανθός,
Χρηστ. Ταραλιά'ίκος,
Κωνστ. Κουλουρτζής.
Θανόντες εν τη όμηρεία εκ κακομεταχειρίσεως.
Χατζηδέλλιος Χατζηζαφειρίου υποβληθείς εις έξευτελικάς εργασίας,
Γεώργ. Ξανθός δολοφονηθείς άγρίως εις Καφαντάρ,
Παπαδηήτριος Παπαστογιάν Λιάγκος και ο υιός του Δημοσθένης,
Ίωάν. Καραντουλάμας,
Χρηστ. Παπαϊωάννου,
Κωνστ. Κουλουρτζης,
Χρηστ. Μπίκας,
Ίωάν. Δουγάνης,
Μαγδαληνή Γεώργιου ’Αρβανίτου,
Χρηστός Ταραλιάϊκος,
Θωμάς Σωτ. Πρώϊας,
Γεώργ. Κανταρτζής.
Περί των δολοφονιών των εκ των πέριξ χωρίων θά όμιλήσωμεν κατωτέρω.
_15.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούμε τους φίλους αναγνώστες:
ΟΧΙ GREEKLISH,
ΟΧΙ ΠΡΟΣΒΛΗΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ