Τον Σεπτέμβριο του 2014, ο Πρωθυπουργός του Καναδά Στίβεν Χάρπερ ανακοίνωσε ότι μια ομάδα υποβρύχιων αρχαιολόγων που εργάζονται κοντά στο νησί King William, στην αυτόνομη περιφέρεια Nunavut,έχει εντοπίσει το ναυάγιο του ενός από τα δύο πλοία της μοιραίας αποστολής εξερεύνησης το 1845 της Αρκτικής από τον Βρεταννό σερ Τζον Φράνκλιν (Sir John Franklin), που έψαχνε να βρει το Βορειοδυτικό Πέρασμα. Τα πλοία αυτά αποτελούν εδώ και καιρό μερικά από τα παγκοσμίως πιο περιζήτητα ναυάγια, και η πρόσφατη ανακάλυψη μπορεί να αποκαλύψει επιτέλους την ιστορία πίσω από μια από τις πιο ανατριχιαστικές εξαφανίσεις του 19ου αιώνα.
Φωτογραφία: Εθνικό Ναυτικό Μουσείο, Γκρίνουιτς
Είναι ένα από τα πιο αινιγματικά μυστήρια της ναυτικής ιστορίας. Το 1845, ο φημισμένος εξερευνητής της Αρκτικής και Βρετανός ήρωας σερ Τζον Φράνκλιν άφησε την Αγγλία έχοντας ως αποστολή να περιηγηθεί στο μυθικό Βορειοδυτικό Πέρασμα που συνδέει τον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό. Μετά από την τελευταία φορά που εντοπίστηκε από Βρετανούς φαλαινοθήρες κοντά στη νήσο Baffin, τον Ιούλιο του 1845, το αποτελούμενο από 129 ανθρώπους πλήρωμα του Franklin και τα δύο πλοία, το HMS Erebus (Έρεβος) και HMS Terror (Τρόμος), εξαφανίστηκαν χωρίς κανένα ίχνος. Η εξαφάνιση εξήψε τη φαντασία της βικτοριανής Αγγλίας, και μεταξύ 1848 και 1859, περισσότεροι από 30 επίδοξες αποστολές διάσωσης “χτένισαν” την καναδική Αρκτική για την εύρεση των χαμένων εξερευνητών. Οι λίγες πληροφορίες που οι ερευνητές συγκέντρωσαν από τους ιθαγενείς Ινουίτ (Εσκιμώοι), τα σκελετικά υπολείμματα και από ένα μήνυμα που άφησε πίσω το πλήρωμα διηγούνται μια αποτρόπαια ιστορία. Τα HMS Erebus και Terror είχαν παγιδευτεί σε κομμάτια πάγου από το 1846 ως το 1847, και ο Franklin και δύο δωδεκάδες άλλοι είχαν πεθάνει. Στις αρχές του 1848, τα υπόλοιπα μέλη του πληρώματος εγκατέλειψαν τα εγκλωβισμένα στους πάγους πλοία τους και προσπάθησαν να κάνουν ένα εξαντλητικό χερσαίο ταξίδι στον πολιτισμό. Όλοι πιστεύεται ότι χάθηκαν στην πορεία, αλλά η πραγματική τύχη τους δεν έχει αποκαλυφθεί.
Τώρα, μια ερευνητική ομάδα της καναδικής κυβέρνησης αποκάλυψε το πιο σημαντικό στοιχείο στην ιστορία της εδώ και 150 χρόνια “παγωμένης” υπόθεσης: την υποβρύχια κατοικία ενός από τα πλοία της μοιραίας αποστολής. “Είμαι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσω ότι η εκστρατεία Victoria Strait έχει λύσει ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια του Καναδά με την ανακάλυψη ενός από τα δυο πλοία που ανήκαν στον Τζον Φράνκλιν” τόνισε ο πρωθυπουργός του Καναδά Στίβεν Χάρπερ σε μια δήλωση του στις 9 Σεπτεμβρίου. “Για περισσότερο από έναν αιώνα, αυτή ήταν μια φημισμένη καναδική ιστορία … Αποτελούσε αντικείμενο επιστημόνων, ιστορικών και συγγραφέων και τραγουδιστών. Επομένως, νομίζω ότι έχουμε μια πολύ σημαντική μέρα για τη συλλογική χαρτογράφηση της ιστορίας της χώρας μας”.
Με επικεφαλής την Εθνική Υπηρεσία Parks Canada, τη Βασιλική Καναδική Γεωγραφική Κοινότητα και άλλους, η ομάδα των υποβρύχιων αρχαιολόγων χρησιμοποίησε εξελιγμένους πλευρικούς σαρωτές sonar και ένα αυτόνομο υποβρύχιο όχημα (Autonomous Underwater Vehicle ή AUV), για να ψάξει τα νερά κοντά στο νησί King William στην περιφέρεια Nunavut του Βόρειου Κανδά. Στις 7 Σεπτεμβρίου, η ομάδα έπεσε πάνω σε κάτι. Οι εικόνες σονάρ αποκάλυψαν το περίγραμμα ενός καλά διατηρημένου πλοίου που διατηρούταν όρθιο μόλις 10 μετρα κάτω από την επιφάνεια. Χρησιμοποιώντας την υψηλής ευκρίνειας κάμερα του AUV η ομάδα ήταν μέχρι και σε θέση να ρίξει μια στενή ματιά πάνω στο πλοίο, καθώς αυτό ήταν καθισμένο στον πυθμένα της θάλασσας. Οι ερευνητές δεν είναι ακόμα βέβαιοι αν το ναυάγιο ανήκει στο HMS Erebus ή Terror, αλλά σύμφωνα με τον Harper, “έχουμε αρκετές πληροφορίες για να επιβεβαιώσουμε την αυθεντικότητά του”.
Εικόνα από το σόναρ που μας δείχνει το ένα από τα δύο πλοία που χάθηκαν στην εκστρατεία του Franklin.
Η ανακάλυψη αυτή ακολουθεί κατά πόδας μιας άλλη σημαντική ανακάλυψη νωρίτερα αυτό το μήνα, όταν μια ομάδα αρχαιολόγων, ανακάλυψε μια μεταλλική επωτιδα δρομολόγησης βαρκών και ένα ξύλινο μοχλό από την εκστρατεία του Franklin κοντά στο νησί King William. Η τοποθεσία του ναυαγίου κοντά στην χερσόνησο King William’s Adelaide Peninsula δικαιώνει επίσης τις μαρτυρίες των Inuit του 19ου αιώνα, οι οποίοι ισχυρίστηκαν ότι ένα ευρωπαϊκό πλοίο βυθίστηκε στην περιοχή. “Το ωραίο με το σημείο που το βρήκαν είναι ότι αποτελεί θετική απόδειξη της εγκυρότητας της προφορικής ιστορίας των Inuit”, δήλωσε ο δημοσιογράφος Peter Mansbridge στο CBC. “Οι Ινουίτ έλεγαν για γενιές πως ένας από τους κυνηγούς τους είδε ένα πλοίο σε αυτό το μέρος του περάσματος εγκαταλειμμένο, που κατέληξε να καταστραφεί… Είναι ακριβώς εκεί όπου αυτός ο τύπος είπε ότι ήταν”.
Ενώ η ερευνητική ομάδα έχει ακόμα να ανασύρει κάμποσα αντικείμενα από το ναυάγιο, πολλά από αυτά έχουν ήδη χαρακτηριστεί ως σημαντικά ευρήματα. Ο Βρετανός αρχαιολόγος William Battersby αυτοεπαινείται μιλώντας για τη “μεγαλύτερη αρχαιολογική ανακάλυψη που ο κόσμος έχει δει από το άνοιγμα του τάφου του Τουταγχαμών σχεδόν πριν από 100 χρόνια”, ενώ ο ιστορικός της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας James Delgado δήλωσε στο National Geographic ότι ήταν “μια από τις μεγάλες θαλάσσιες αρχαιολογικές ανακαλύψεις της εποχής μας. Ο Χάρπερ, εν τω μεταξύ, αποκάλεσε το ναυάγιο “το μόνο ανεξερεύνητο εθνικό ιστορικό χώρο” του Καναδά.
Το τι ακριβώς συνέβη στον Franklin και το πλήρωμά του, είναι ένα ερώτημα που έχει παιδέψει τους ιστορικούς για σχεδόν 170 χρόνια. Όταν η εκστρατεία του Franklin ξεκίνησε το 1845, ήταν η πιο καλά εξοπλισμένη και τεχνικά προηγμένη επιχείρηση στην ιστορία των πολικών περιοχών. Τα HMS Έρεβος και Τρόμος ήταν δύο από τα “διαμάντια του στέμματος” για το Βασιλικό Ναυτικό. Και τα δυο μπορούσαν να καυχηθούν για τα τελευταίας τεχνολογίας συστήματα απόσταξης νερού, τις βοηθητικές ατμομηχανές ακόμα και εν πλω θέρμανση. Η αποστολή επίσης στηριζόταν πάνω στην ηγεσία του Sir John Franklin και του δεύτερο στην ιεραρχία, Francis Crozier, και οι δύο “σκληρά καρύδια” στις εξερευνήσεις με σημαντική εμπειρία στο “χτένισμα” της Αρκτικής.
Ο Franklin έμοιαζε γεννημένος για να γίνει ο πρώτος άνθρωπος που θα τιθάσευε το παγωμένο Βορειοδυτικό Πέρασμα και θα ξεκλείδωνε μια νέα εμπορική διαδρομή προς την Ασία, αλλά από το 1848, πέρασαν τρία χρόνια χωρίς λέξη από τον ίδιο ή το πλήρωμα του. Το Crown ξεκίνησε μια σειρά τριών επιχειρήσεων αναζήτησης εκείνο το έτος, που συνολικά απέτυχαν αρχικά να φέρουν στο φως οποιοδήποτε ίχνος των αγνοούμενων εξερευνητών. Δεκάδες έχασαν τη ζωή τους στις επόμενες αποστολές διάσωσης, και το 1854, οι πιθανότητες επιβίωσης του πληρώματος άρχισαν να φαίνονται όλο και πιο ζοφερές, αφού ο ερευνητής John Rae ανέσυρε αντικείμενα και περισυνέλεξε μαρτυρίες Inuit ότι μια ομάδα λευκών ανδρών πέθανε από την πείνα στην περιοχή.
Ο John Franklin
Η βρετανική κυβέρνηση εγκατέλειψε ουσιαστικά την αναζήτηση μετά την έκθεση του Rae αλλά η γυναίκα του Φράνκλιν, Lady Jane Franklin, επέμενε στην πεποίθηση ότι ο σύζυγός της ήταν ακόμα ζωντανός. Χρηματοδότησε προσωπικά επιπλέον επιχειρήσεις διάσωσης στα μέσα της δεκαετίας του 1850 και είχε αφήσει μέχρι και προμήθειες πίσω στην τούνδρα, με την ελπίδα ότι ο Franklin μπορεί να τις βρει. Το 1859, ένας από τους εξερευνητές της Lady Jane βρήκε το μόνο σωζόμενο ίχνος της αποστολής του Franklin μέσα σε ένα δοχείο κασσίτερου κάτω από ένα σωρό από πέτρες στο νησί King William. Σε ένα φύλλο επίσημου έγγράφου ήταν γραμμένες δύο ενημερώσεις σχετικά με την κατάσταση της αποστολής. Η πρώτη, από το Μάιο του 1847 σημείωνε ότι τα πλοία είχαν καλυφθεί από πάγους, αλλά ότι όλα ήταν καλά. Μια δεύτερη ενημέρωση τον Απρίλιο του 1848, ωστόσο, υποστήριξε ότι το Έρεβος και το Τρόμος είχε κολλήσει σε πάγο για περισσότερο από ένα χρόνο. 24 μέλη του πληρώματος είχαν ήδη πεθάνει, το μήνυμα έγραφε, συμπεριλαμβανομένων του Franklin στις 11 Ιουνίου του 1847. Ο Crozier είχε οριστεί πλέον προσωρινός διοικητής και είχε προγραμματίσει να ξεκινήσουν με τα πόδια μαζί με 105 επιζώντες για αναζήτηση βοήθειας. Ούτε ο ίδιος ούτε κανένα από τα άτομά του θα επιβιώσουν στο ταξίδι. Σύμφωνα με μαρτυρίες των Inuit και σημάδια κοπής στα οστά μερικών εκ των πτωμάτων που ανακαλύφθηκαν, οι σε απόγνωση ναύτες πιθανότατα κατέφυγαν στον κανιβαλισμό πριν υποκύψουν στην πείνα και το κρύο. Εκείνη την εποχή, οι εξερευνητές ήταν μόλις κάποια μίλια μακριά από το Βορειοδυτικό Πέρασμα, που είχε αρχικά εμπνεύσει το ταξίδι τους.
Από τον 19ο αιώνα, δεκάδες άλλες ερευνητικές αποστολές έχουν διενεργηθεί μέσα και γύρω από το νησί King William με την ελπίδα της ανάσυρσης πτωμάτων ή γραπτές μαρτυρίες από τη χαμένη αποστολή του Franklin. Μία από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις ήρθε το 1984, όταν μια ομάδα από το Πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα προχώρησε στην εκταφή των πτωμάτων τριών μελών του πληρώματος που είχαν θαφτεί στο νησί Beechey. Η ανάλυση των πτωμάτων βρήκε στοιχεία που αποδείκνυαν ότι είχαν πεθάνει από πείνα, υποθερμία, πνευμονία, σκορβούτο και -το πιο αξιοπερίεργο- από δηλητηρίαση από μόλυβδο. Πολλοί έκαναν τότε την υπόθεση ότι οι εξερευνητές μπορεί να πέθαναν από την έκθεση σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα μολύβδου από τους σωλήνες στο σύστημα του νερού ή από τα τσίγκινα δοχεία που χρησιμοποιούσαν για να φάνε. Άλλοι, όμως, υποστηρίζουν ότι η περιεκτικότητα σε μόλυβδο δεν μπορούσε να ήταν τόσο σημαντική ώστε να αποβεί μοιραία.
Σημείωμα το οποίο ανακαλύφθηκε το 1859, είναι γραμμένο από τον Francis Crozier και περιέχει λεπτομέρειες για την τύχη της εκστρατείας του Franklin.
Η τρέχουσα αποστολή στο Στενό της Βικτώριας είναι το επιστέγασμα μιας προσπάθειας έξι χρόνων από την καναδική κυβέρνηση, η οποία είχε ανανεώσει το ενδιαφέρον της για την εξεύρεση των πλοίων του Φράνκλιν καθώς οι πάγοι της Αρκτικής έχουν λιώσει και έχουν κάνει την περιοχή πιο πλωτή. Η αποστολή χρησιμοποίησε ένα μικρό στόλο πλοίων σαν πλατφόρμες εκκίνησης και έκανε χρήση των διαφόρων ερευνητικών πλοίων και τηλεκατευθυνόμενων οχημάτων, συμπεριλαμβανομένου του AUV που έκανε την ανακάλυψη. Ο πρωθυπουργός Χάρπερ δήλωσε ότι το για πολύ καιρό περιζήτητο ναυάγιο φαίνεται να είναι “τέλεια διατηρημένο” από τα παγωμένα νερά, δίνοντας τροφή στις εικασίες ότι μπορεί να έχουν διατηρηθεί αρχεία καταγραφής του πλοίου ή φωτογραφίες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν να συμπληρωθούν τα κενά στην περίφημη ιστορία. “Η ανακάλυψη του ενός από τα πλοία θα δώσει αέρα στα πανιά για τον εντοπισμό και του αδελφού πλοίου. Αυτό θα μας δώσει τη δυνατότητα να μάθουμε τι συνέβη στο πλήρωμα της εκστρατείας του Φράνκλιν”, ανέφερε σε δήλωσή του
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούμε τους φίλους αναγνώστες:
ΟΧΙ GREEKLISH,
ΟΧΙ ΠΡΟΣΒΛΗΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ