6 Ἰουλίου 1913. Ἡ ἀπελευθέρωσις τοῦ Ἄνω Νευροκοπίου καὶ ἡ μάχη τοῦ Πετσόβου.

Ἀπὸ τὴν 3η Ἰουλίου τοῦ 1913 ἡ Ἑλληνικὴ στρατιὰ προελαύνει στὴν Ἀνατολικὴ Μακεδονία καὶ βορειότερα.
Ἡ Τετάρτη Μεραρχία κινήθηκε, μέσα ἀπὸ δύσβατο περιοχή, γιὰ νὰ φθάσῃ στὸ ὗψος ποὺ ἦσαν παρεταγμένες οἱ ἄλλες Μεραρχίες μας, τὴν στιγμὴ ποὺ ἡ Ἑβδόμη Μεραρχία κατευθύνετο πρὸς τὸ Κάτω Νευροκόπι, τὸ ὁποῖον καὶ κατέλαβε, ἔν ᾦ παραλλήλως ἐκάλυπτε τὸ δεξιὸ τμῆμα τῆς στρατιᾶς. 
Τὴν ἰδίαν ἡμέρα ἡ Ἕκτη Μεραρχία, δίχως νὰ μετακινηθῇ, ἔστειλε ἀπόσπασμα (Πρῶτο Σύνταγμα) νὰ καταδιώξῃ τοὺς Βουλγάρους ποὺ ὑποχωροῦσαν, μετὰ τὴν μάχη τους στὴν Βροντοῦ μὲ τὴν Ἑβδόμη Μεραρχία, γιὰ τὴν ἀπελευθέρωσι τῆς Δράμας καὶ τοῦ Δοξάτου.
Ἡ Δεκάτη Μεραρχία προωθήθηκε ἔως τὸ Μπιρέτσι καὶ ἡ Τρίτη Μεραρχία ἔως ....  
τὸ Γκαρμπάν. Ἀπὸ αὐτές, τὶς νέες θέσεις τους, οἱ Ἑλληνικὲς Μεραρχίες, βάσει ἀναγνωριστικῶν ἐπιχειρήσεων, διεπίστωσαν πὼς ἰσχυρὲς βουλγαρικὲς δυνάμεις κατεῖχαν τὴν γραμμὴ τῶν ὑψωμάτων Χορὸς Τεπέ-Γκουμενέκ-Τζούμα-Καϊνάγκι. Ὅμως τὴν ἐπομένη ἡμέρα, δίχως ὀχλήσεις, οἱ Βούλγαροι ἐγκατέλειψαν κι αὐτὲς τὶς θέσεις τους, φοβούμενοι τὴν κύκλωσι, ἐφ΄ ὅσον ἤδη ἀπὸ τὶς 2 Ἰουλίου οἱ Ἑλληνικὲς δυνάμεις εἶχαν ἐπιτύχῃ ἐπικοινωνία μὲ τὶς Σερβικές.
Στὶς 4 Ἰουλίου οἱ κινήσεις τῆς Ἑλληνικῆς στρατιᾶς ἦταν περιορισμένες. 
Ἡ Πρώτη Μεραρχία κατέληξε στὸν ποταμὸ Βίστριτσα ὅπου φθάνοντας καταπιάστηκε μὲ τὴν ζεύξι του, διότι οἱ Βούλγαροι κατὰ τὴν ὑποχώρησίν τους, ἀνετίναζαν ὅλες τὶς γέφυρες.
Ἡ Δευτέρα Μεραρχία ἔφθασε στὸ Βουκσάν, ὅπου ἐδέχθῃ ἄστοχα πυρὰ ἀπὸ τὸ βουλγαρικὸ πυροβολικό.Ἡ Πέμπτη Μεραρχία διενυκτέρευσε στὴν περιοχὴ Λιβούνοβο-Ὀρμὰν δίχως παρενοχλήσεις.
Ἡ Ἑβδόμη Μεραρχία, ἀπὸ τὴν περιοχὴ Βέσμης-Βουλκόβου καὶ Λιμπαχόβου, ἐκινήθῃ πρὸς τὸ χωριὸ Λιάλιοβο, ὅπου βρῆκε τὰ πτώματα μερικῶν μουσουλμάνων, τοὺς ὁποίους κατέσφαξαν οἱ Βούλγαροι κατὰ τὴν ὑποχώρησίν τους.
Οἱ ὑπόλοιπες Μεραρχίες δὲν ἐκινήθησαν.
Στὶς 5 Ἰουλίου τὸ προπορευόμενον 21ον Σύνταγμα τῆς Ἑβδόμης Μεραρχίας καταφθάνει στὴν Κοπρίβλιανη, ὅπου ἐστάθμευαν σημαντικὲς δυνάμεις τῶν Βουλγάρων. Ἡ ἐπίθεσις, ἰδιαιτέρως ὁρμητική, τοῦ Ἑλληνικοῦ Συντάγματος, διὰ τῆς λόγχης, ὑπεχρέωσε τοὺς Βουλγάρους σὲ ἄτακτο φυγή.
Στὸ μεταξύ, στὰ ἀριστερὰ τῆς στρατιᾶς, δύο Μεραρχίες, κατόπιν ἀναγνωρίσεως, ἀναφέρουν πὼς στὴν γραμμὴ τῶν ὑψωμάτων Βλαδιμήροβου-Ῥατόβου ὑπῆρχαν 24 τάγματα τῶν Βουλγάρων.
Ἡ Δεκάτη Μεραρχία προήλασε καὶ κατόπιν ὑποχωρήσεως τῶν Βουλγάρων, πρὸς τὸ Πέτσοβον, δίχως νὰ δοθῇ μάχη, κατέληξε γιὰ διανυκτέρευσι στὰ ὑψώματα τοῦ Ῥουσίνοβου, ὅπου κατέφθασε καὶ τὸ ἀπόσπασμα τῆς Ἕκτης Μεραρχίας. Ἡ Τρίτη Μεραρχία, μὲ βολές, ἐκτοπίζει τοὺς Βουλγάρους ἀπὸ τὰ ἔναντι ὑψώματα καὶ διανυκτερεύει στὸ Βλαδιμήροβο.
Στὶς 6 Ἰουλίου τὸ 21ο Σύνταγμα τῆς Ἑβδόμης Μεραρχίας ἀπελευθερώνει τὸ Νευροκόπι κι ἐξακολουθεῖ τὴν πορεία του βορειότερα. Τὴν ἴδια νύκτα ἐνώνεται μὲ ἀπόσπασμα τῆς Ἕκτης Μεραρχίας, στὴν θέσι Λοζνίτσα.
Στὸ μεταξύ, ἡ Τρίτη Μεραρχία, μαζὺ μὲ τὴν Δεκάτη Μεραρχία, κινούμενες κατὰ τοῦ Πετσόβου, ὅπου οἱ Βούλγαροι κατεῖχαν τὰ ὑψώματα Σμοϊμίροβο καὶ Νόβι Τσιφλίκ, βορειοανατολικῶς τοῦ Μπιρόβου, ἐνεπλάκησαν σὲ μάχη ποὺ διήρκεσε ὅλη τὴν ἡμέρα.
Τὴν πέμπτη ἀπογευματικὴ βουλγαρικὴ ἀντεπίθεσις ἀπὸ τὴν Χαράδρα τοῦ Μπούκομακ, δυσκόλεψε τὶς Ἑλληνικὲς δυνάμεις, οἱ ὁποῖες ὅμως κατάφεραν νὰ διατηρήσουν τὶς θέσεις τους.
Ἡ βουλγαρικὴ στρατιὰ εἶχε ἐνισχυθῇ ἰδιαιτέρως τὶς τελευταῖες ἡμέρες, διότι ἀπέσυρε ἀπὸ τὸ μέτωπο μὲ τοὺς Σέρβους μεραρχίες καὶ τὶς προωθοῦσε στὸ μέτωπο μὲ τοὺς Ἕλληνες, δυσκολεύοντας κατὰ πολὺ τὶς κινήσεις τοῦ Ἑλληνικοῦ στρατοῦ.
Τὴν ἴδια ὥρα οἱ Σέρβοι οὐσιαστικῶς εἶχαν ἀποχωρήσῃ ἐκ τοῦ πολέμου, διότι ἀφ΄ ἑνὸς εἶχε ἤδη εἰσέλθῃ ἡ Ῥουμανία στὸν πόλεμο, κάνοντάς τους νὰ αἰσθάνονται πὼς ἡ νίκη τους ἦταν δεδομένο ἀλλὰ καὶ ἀφ΄ ἑτέρου διότι εἶχαν ἤδη καταλάβῃ τὰ τμήματα ἐδάφους ποὺ τοὺς ἐνδιέφεραν. Οὐσιαστικῶς ἀπὸ ἐκείνην τὴν στιγμὴ καὶ μετὰ οἱ Ἕλληνες πολεμοῦσαν μόνοι τους μὲ τοὺς Βουλγάρους, ἐφ΄ ὅσον ἀκόμη καὶ οἱ Ῥουμάνοι λειτουργοῦσαν περισσότερο ἐκφοβιστικὰ παρὰ πολεμικά.
Τὴν ἐπομένη, 7 Ἰουλίου, κυκλωτικὴ κίνησις ἀπὸ εὐζωνικὸ λόχο, ὑπεχρέωσε τοὺς Βουλγάρους σὲ ὑποχώρησι πρὸς τὰ ὑψώματα Ῥοῦγεν καὶ Ζανούκας. Ἡ διήμερος μάχη τοῦ Πετσόβου στοίχισε 360 νεκροὺς καὶ τραυματίες στὴν Ἑλληνικὴ στρατιά.
ΠΗΓΗ